ĐẠO ĐỨC PHẬT GIÁO NAM TÔNG TRONG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN NGƯỜI KHMER
91
Quang đại từ điển tập 2 thì “Đạo đức là nguyên lý thiện ác, chính tà có
liên quan đến hành vi của nhân loại”.
4
Và theo Từ điển Phật học thì
“Đạo là chánh pháp, đức là đắc đạo, là không làm sai lệch nền chánh
pháp”.
5
Như vậy, nếu chánh pháp của Phật giáo là chánh pháp về
giải thoát thì mọi giá trị đạo đức Phật giáo gắn liền với quá trình
giải thoát. Những giáo pháp giúp con người đạt đến cảnh giới Niết
bàn trở thành những nguyên tắc đạo đức căn bản của xã hội. Do đó,
học thuyết đạo đức của Phật giáo được thể hiện qua các phạm trù
phổ biến như: thiện ác, tứ vô lượng tâm, bình đẳng, hiếu đạo v.v...
Như vậy đạo đức Phật lấy xa lìa ngã chấp, ngã dục làm tiêu chí, lấy tư
tưởng duyên khởi vô ngã làm chủ đạo. Đạo đức Phật giáo được hiểu
một cách khái quát là những giới điều Phật dạy nhằm ngăn chặn
những điều ác và phát triển những điều thiện đem đến sự an lành và
hạnh phúc cho mọi người, mọi loài.
Nội dung cơ bản của tư tưởng đạo đức Phật giáo được thể hiện
chủ yếu ở ba phạm trù chính trong kết cấu cơ bản của đạo đức gồm:
ý thức đạo đức, hành vi đạo đức và quan hệ đạo đức. Trong đó đức từ
bi, hỷ xả, vô ngã, vị tha, tu tâm thuộc về ý thức đạo đức; hành thiện,
giải thoát thuộc về hành vi đạo đức và xây dựng các mối quan hệ xã hội
thuộc về các quan hệ đạo đức. Đó là những nội dung chung nhất và
có giá trị phổ quát nhất.
1.2. Nội dung cơ bản của đạo đức Phật giáo
Nội dung cơ bản của tư tưởng đạo đức Phật giáo được thể hiện
chủ yếu ở: quan điểm về: đức từ bi, hỷ xả, vô ngã, vị tha; tu tâm; hành
thiện, giải thoát và xây dựng các mối quan hệ xã hội. Đó là những nội
dung chung nhất và có giá trị phổ quát nhất.
Từ bi - giá trị nền tảng của đạo đức Phật giáo: Lòng từ bi, bác ái
là điểm nổi bật của giáo lý Phật giáo khuyên con người sống có đạo
đức, có tình thương yêu, không phân biệt đối với mọi người và mọi
loài. Từ bi là đem lại niềm vui, hạnh phúc cho mọi người, mọi loài,
4. Thích Quảng Độ dịch, Phật Quang đại từ điển, tập 2, Nxb Hội Văn hóa Giáo dục Linh Sơn Đài
Bắc, 2000, tr.1621.
5. Đoàn Trung Còn (2015), Từ điển Phật học, Nxb Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh.
