PHẬT GIÁO NAM TÔNG TẠI VÙNG NAM BỘ
96
Năm là, quan hệ giữa chủ và người giúp việc: Trong xã hội Ấn Độ lúc
bấy giờ đã từng tồn tại một chế độ phân biệt đẳng cấp khắc nghiệt: Bà-
la-môn, Vua quan, Bình dân, Tiện dân. Giai cấp tiện dân như là công
cụ lao động biết nói, suốt đời phải hầu hạ và phục vụ cấp trên, họ đảm
nhận tất cả các công việc nặng nhất của xã hội. Sự xuất hiện của Đức
Phật là tiếng nói đầu tiên về tinh thần từ bi bình đẳng, xóa đi chế độ
phân biệt đẳng cấp, góp phần làm mọi người đến gần với nhau hơn, lấy
tình người mà đối đãi với nhau. Ngài nói “Tất cả con người đều có dòng
máu cùng đỏ và giọt nước mắt cùng mặn như nhau”. Đức Phật đã dạy cách
sống có tình người như sau: “Này gia chủ tử, có năm cách một vị Thánh
chủ nhân đối xử với hạng nô bộc như phương Dưới: giao việc đúng theo sức
của họ; lo cho họ ăn uống và tiền lương; điều trị cho họ khi bệnh hoạn; chia
sẻ các mỹ vị đặc biệt cho họ; thỉnh thoảng cho họ nghỉ phép”.
16
Mặc dù lời dạy này cách nay khoảng 26 thế kỷ, nhưng so với tinh
thần nhân bản của đạo Phật thì rất gần, rất hiện thực thể hiện chất nhân
văn sâu sắc. Đức Phật còn dạy thêm: “Ở đây này Visakha, trong nhà người
chồng phàm có nữ tỳ nào, hay người đưa tin, hay người công thợ, nữ nhân
biết công việc của chúng với công việc đã làm. Biết sự thiếu sót của chúng với
công việc không làm. Biết sức mạnh hay sức không mạnh của những người
đau bệnh. Biết chia các đồ ăn loại cứng và loại mềm, mỗi người tùy theo từng
phần của mình. Như vậy này Visakha các con cần phải học tập”.
17
Ngoài trách nhiệm của người chủ nhà đối với người giúp việc,
Đức Phật còn có nói đến bổn phận của người giúp việc đối với gia
chủ như sau: “Này gia chủ tử, các hàng nô bộc được thánh chủ nhân
đối xử như phương Dưới với năm cách như kia, có lòng thương đối với
vị chủ nhân theo năm cách như sau: Dậy trước khi chủ dậy; đi ngủ sau
chủ; tự bằng lòng với các vật đã cho; khéo làm các công việc; đem danh
tiếng tốt đẹp cho chủ”.
18
16. Thích Minh Châu dịch (1996), Kinh Tăng Chi Bộ, tập 1, Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam,
TP. HCM, tr. 544.
17. Thích Minh Châu dịch (1996), Kinh Tăng Chi Bộ, tập 1, Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam,
TP. HCM, tr. 361.
18. Thích Minh Châu dịch (1991), Kinh Trường Bộ, tập 1, Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam, TP.
HCM, tr. 544-545.
