PHẬT GIÁO NAM TÔNG TẠI VÙNG NAM BỘ
116
chùa Khmer Nam bộ. Bố cục kiến trúc thống nhất với nhiều hạng
mục: cổng chùa, chính điện, sala, trai đường, tăng xá, liêu, phòng
học, thư viện, nhà bếp, tháp để cốt, nhà hỏa táng, hàng rào, sân
chùa, đường đi trong chùa, ao nước, vườn cây xanh và các công trình
phụ khác... Mỗi ngôi chùa Khmer đều có một cổng chính được xây
theo kiểu tam quan và nhiều cổng phụ. Cổng chính và chính điện
thường quay mặt về hướng trời mọc: hướng Đông. Chính điện giữ
vai trò quan trọng và được tọa lạc ở vị trí trung tâm và có nền cao
hơn so với các công trình khác. Chính điện là nơi cử hành các cuộc
lễ lớn: lễ Phật Đản, lễ nhập Hạ, lễ xuất Hạ, tết Chôl Chnăm Thmây,
lễ Ooc- om-boc, lễ Dolta…
Chùa Khmer còn là địa chỉ lưu giữ, trưng bày các tác phẩm điêu
khắc, mỹ thuật của các nghệ nhân dân gian Khmer. Các trang trí,
điêu khắc được thường được thể hiện dưới dạng hình khối và được
lấy cảm hứng chủ yếu từ cuộc đời của Đức Phật cùng các vị thần
linh: rắn Naga (chùa Âng - Trà Vinh, chùa Xà Tón - An Giang),
chim thần Krud (chùa Xiêm Cán - Bạc Liêu), đầu thần Bayon (chùa
Âng - Trà Vinh)... Vẻ đẹp của Đức Phật được thể hiện đa dạng,
phong phú. Tượng Phật Thích Ca được đúc, chạm khắc rất đẹp ở
nhiều tư thế đứng, nằm, ngồi. Chùa Âng (Trà Vinh) có tượng thờ
Phật Thích Ca cao 2 mét. Bên cạnh đó có khoảng 50 tượng Phật lớn
nhỏ tạc bằng gỗ với thần thái hết sức sinh động. Chùa Xiêm Cán
(Bạc Liêu) có đến hơn 100 pho tượng các loại. Một điểm vô cùng
đặc biệt trong các ngôi chùa Khmer là những bức bích họa được vẽ
kín các mặt tường gian chính điện. Nội dung chủ yếu của những
bức tranh tường này là kể lại cuộc đời của đức Phật Thích Ca. Trên
trần của chính điện chùa Âng (Trà Vinh) là bốn bức bích họa lớn,
mô tả bốn giai đoạn trong cuộc đời của Đức Phật. Chùa Tổng Quản
(Kiên Giang) cũng có những mảng chạm khắc đặc sắc tại chính
điện. Các chùa đều sơn màu vàng kết hợp với màu sơn đỏ, xanh, lục
do ảnh hưởng từ kiến trúc của Thái Lan và Campuchia.
Thông qua kiến trúc của một số ngôi chùa cổ đã cho thấy nghệ
thuật kiến trúc chùa Khmer là vô cùng phong phú đa dạng. Các
