QUAN HỆ PHẬT GIÁO GIỮA VIỆT NAM VÀ CAMPUCHIA
147
trong thời kỳ đó là ông Maha Sock, Maha Sơn Thông, Maha Kenh
thuộc tỉnh Trà Vinh, ông Maha Tăng Pari, Maha Tung, Maha Châu
Ôn, Maha Trần Danh, ngài Kesaravinayo, ngài Maha Tăng Nô thuộc
tỉnh Sóc Trăng. Tất cả các vị này đã và đang là giáo viên dạy học cho
chư tăng ở các trường Pali tại Trà Vinh, Sóc Trăng và Học viện Phật
giáo Nam tông Khmer thành phố Cần Thơ.
3
Cũng nhờ chính sách
tự do đi lại trong ba nước Đông Dương của Pháp cai trị mà người
Việt có cơ hội tiếp cận Phật giáo Theravāda tại Campuchia.
Vào thời điểm ấy có nhiều người trí thức Việt Nam đến làm việc
tại Campuchia, trong đó có hình ảnh nổi bật là ngài cố tăng thống
Hộ Tông, ngài là vị tăng thống đầu tiên của Phật giáo Nam tông
Kinh. Được biết rằng ngài là vị bác sĩ thú y có thế danh là Lễ Văn
Giảng làm việc tại thủ đô Phnom Pênh. Trong một lần hữu duyên
ngài tiếp xúc với ngài phó tăng thống Campuchia. Từ đó, ngài bước
vào con đường thiền định (samādhi) qua sự hướng dẫn của ngài
phó tăng thống. Sự an lạc từ thiền định đã làm ngài mong mỏi học
hỏi thêm giáo lý trong nguồn kinh điển Pali. Trong quá trình tầm
đạo, ngài Hộ Tông đã gặp được các vị sư người Việt xuất gia theo
truyền thống Theravāda tại Campuchia là ngài Bửu Chơn, Thiện
Luật. Sau đó, vị bác sĩ Lê Văn Giảng xuất gia trở thành vị tỳ kheo
Theravāda tại thủ đô Phnom Pênh, có pháp danh là Rakkhitavaṃsa,
nghĩa là Hộ Tông. Thế là bình thủy tương phùng, các ngài đã hợp
sức sửa sang ngôi chùa Việt tại đất Campuchia để làm nơi nghiên
cứu kinh điển Pali-Vinaya cho người Việt, đó là chùa Sùng Phước
tại thành phố Phnom Pênh. Có thể nói chùa Sùng Phước là cái nôi
buổi sơ khai của người Việt tiếp cận nguồn kinh điển Pali của Phật
giáo Theravāda.
4
Như vậy trong thời kỳ Pháp thuộc giữa thế kỷ XX, người Việt
đã học kinh điển Pali và xuất gia theo truyền thống Phật giáo
Theravāda với chư tăng Khmer tại Campuchia. Rồi từ đó dòng lịch
3. Huynh Kim Lan (2010), A Study of Theravāda Buddhism in Vietnam, M.A Thesis, Mahachu-
lalongkornrajavidyalaya University, Thailand, tr. 30-31.
4. Nguyễn Văn Sáu (2002), Bước đầu tìm hiểu Phật giáo Nam tông Việt Nam, NXB TP.HCM, tr. 9-10.
