PHẬT GIÁO NAM TÔNG TẠI VÙNG NAM BỘ
152
đấu tranh khi Ngô Đình Diệm thực hiện chính sách kỳ thị tôn giáo
năm 1963. Ngài đã có mặt trong Ủy ban Liên phái Bảo vệ Phật giáo,
đấu tranh cho quyền tự do, bình đẳng của Phật giáo đến khi thành
công. Năm 1964, sau khi chế độ Ngô Ðình Diệm cáo chung, Giáo
hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất được thành lập, Ngài được suy
cử làm vị phó Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất.
Năm 1966, Ngài làm Chủ tịch Ủy ban Bảo vệ Hiến chương Phật
giáo cho đến ngài viên tịch.
Trưởng lão Hộ Tông (1893 – 1981):
11
Ngài là vị Tăng thống
(Sangha Nāyaka) đầu tiên của Giáo hội Tăng già Nguyên thủy Việt
Nam. Ngài là một trong những vị trưởng lão rường cột có công
truyền bá đạo Phật Theravāda về Việt Nam. Trước khi biết Phật
giáo, ngài là một bác sĩ đã lập gia đình có năm người con, ngài sinh
sống tại Campuchia. Ngài hướng đến con đường tu hành bởi một
giấc mơ. Trong giấc mơ ngài nghe tiếng kêu thanh cao văng vẳng
khuyên bảo: “ngươi say mê ngũ dục, không sao tránh khỏi bốn đường
ác đạo”, tiếng kêu ấy dần dần tan mất trong không gian.
12
Giấc mơ
đêm ấy như một sự đánh thức ngài tìm về chính mình. Ngài bắt đầu
để tâm tìm hiểu đạo qua nhiều phương pháp tu hành, đến một hôm
đủ duyên lành gặp lại người bạn cũ đó là ông Nguyễn Văn Hiểu. Lúc
đó ông Hiểu cũng đang nghiên cứu kinh điển Phật giáo nên sự tao
phùng như duyên tiền định của hai tâm hồn đồng điệu đã trợ duyên
cho ngài tìm ngay đến cội nguồn giáo pháp chỉ qua một câu nói gợi
ý của ông Hiểu rằng nên tìm tu đạo Phật Campuchia. Sau lần hạnh
ngộ đó, ngài đã thường xuyên đến học đạo với ngài phó tăng thống
Campuchia tại chùa Unalom. Cứ thế ngài học pháp và phát triển
pháp hành qua đề mục niệm hơi thở (Anāpānānussati). Không lâu
sau đức tin nơi giáo pháp, nơi Tam bảo vững vàng bất thối trong
ngài bởi sự cảm nhận, sự nếm trải thực tế an lạc trong giáo pháp ngài
đang hành. Ngài càng hành càng thấy hoan hỷ mỗi khi trình pháp
11. Thiện Minh (chủ biên) (2017), Toàn tập Trưởng lão hòa thượng Hộ Tông, TP. HCM. NXB Hồng
Đức, tr. 19.
12. Thiện Minh (chủ biên) (2017), Toàn tập Trưởng lão hòa thượng Hộ Tông, TP. HCM. NXB Hồng
Đức, tr. 22.
