PHẬT GIÁO NAM TÔNG TẠI VÙNG NAM BỘ
390
đều khuyên con người cầu cúng các hồn ma, vì Arak là do ma lành
nhập vào nên sẽ chỉ ra những chỗ có ma dữ làm hại dân làng. Những
người bị bệnh lại tiếp tục cúng tế mà muốn cúng tế cho linh nghiệm
thì phải nhờ đến già làng. Arak chính là tín ngưỡng dẫn dắt người
Khmer tin vào ma thuật, bùa ngải, hồn ma và cúng tế. Cả cộng đồng
người Khmer ở Lộc Ninh không tìm đâu ra được một người chuyên
làm nghề bốc thuốc trị bệnh theo y học cổ truyền. Tất cả mọi loại
bệnh tật, dân làng đều thỉnh cầu Arak nhập đồng chữa bệnh hoặc
chỉ cho chỗ cúng tế. Ngày nay, khi các xã đã có trạm y tế hoặc cấp
huyện đã có bệnh viện, người Khmer nằm trong diện chính sách
cho việc khám chữa bệnh nhưng họ vẫn không thay đổi thói quen
mê tín. Trước khi đi bệnh viện, họ vẫn luôn ghé qua nhà Arak xin
bà nhập đồng tiên đoán xem “bùa ngải” của bác sĩ có đuổi được con
ma dữ gây bệnh cho họ hay không.
6. SỰ TRỞ LẠI CỦA PHẬT GIÁO NAM TÔNG KHMER VÀ NHỮNG
HỆ LỤY PHẢI ĐỐI MẶT
Giữa thập niên 1990 dưới dự đề xuất của Văn phòng II Trung
ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, nhà nước và Giáo hội Phật giáo
Việt Nam đã cho phép hệ phái Phật giáo Nam tông Khmer cử tăng
sĩ quay lại những địa điểm đã từng tồn tại các ngôi chùa Khmer ở
vùng Lộc Ninh và Đông Nam bộ. Sự trở lại của Phật giáo Nam tông
Khmer tuy được Giáo hội và nhà nước ủng hộ trên phương diện
tinh thần nhưng khi đến các địa phương, nhà sư Khmer đã phải đối
mặt với những khó khăn chưa từng thấy. Sau hơn 20 năm gián đoạn
của Phật giáo Nam tông Khmer, cơ cấu xã hội truyền thống của
người Khmer với vai trò lãnh đạo phum sóc của sư sãi đã hoàn toàn
tan rã. Không gian sống của họ đã bị thu hẹp do những vùng đất
ven các con đường lớn trước đây từng là tư liệu sản xuất chính của
người Khmer nay đã được bán cho những người di dân mới đến.
Phum sóc và các cụm dân cư lùi dần về phía những cánh rừng cao su
nhưng không phải do của người Khmer làm chủ. Cụ thể như hai sóc
Lâm Pui và Mul Rô thuộc ấp 07, xã Lộc Điền nằm biệt lập giữa rừng
cao su, người Khmer sống chen chúc nhau trong những căn nhà
