PHẬT PHÁP CHO MỌI NGƯỜI - Trang 243

hăng hái thì chúng ta cũng sẽ thấy hăng hái đối với sự tiến bộ của những
người khác. Vô số mẩu chuyện như trên được tìm thấy trong các tác phẩm
Phật giáo, cho thấy rằng năng lực rất là cần thiết, và từ năng lực này mà
xuất hiện sự kiên trì và quyết tâm để nhận thấy được chân lý, thấy được
Niết bàn.
Tự chủ (samadhi-parami) và sự hoàn hảo của nó
Hãy ghi nhớ trong tâm chữ này và những ý nghĩa của nó với những chữ
chuyên môn như (tâm thức) phát triển (bhavana), định (jhana), thấu hiểu
sâu sắc (vipassana), nhất tâm (ekaggata), thực tập thiền (kammatthana), bấy
giờ chúng ta có thể khảo sát cái gì đã cấu tạo nên sự tự chủ hoàn toàn. Cái
gì phân biệt được giữa một người Phật tử thuần thục dù cho vị này có là
một vị Bồ tát hay không, và một người thiền sinh tầm thường (trong bất cứ
một tôn giáo nào). Thường thì vị sau hay bám víu chặt chẽ vào những niềm
vui trong những dục giới cao hơn, hoặc trong những niềm vui thanh tịnh
của thế giới có hình thể, và kết quả là sự tái sinh ở một trong những cõi
thiên giới này.
Nếu một người để mình bị hạn chế ở phạm vi này, nơi mà những khoái lạc
và niềm vui rất lớn và rất ít đau khổ, thì không chắc gì người này có thể tạo
ra năng lượng cần thiết để đạt đến sự hoàn hảo của trí tuệ.
Vì thế, một thiền sinh giỏi cố gắng thành thạo trong thiền định (khi muốn
vào thiền định thì vào, và thâm nhập vào đấy khi người này muốn), trong
khi đó không để bị bám víu vào những trạng thái này. Nhưng một người
cũng cần nên ghi nhớ rằng đây chỉ là áp dụng cho thiền sinh kinh nghiệm
đã đạt được những trạng thái định nói trên. Nếu một người chưa đạt được
những trình độ này thì sự khát vọng mãnh liệt, không thờ ơ, sẽ là một thái
độ đúng đắn.
Sau khi trải nghiệm qua những trạng thái định này, nó có thể được xem là
vô thường, không thỏa mãn và trống rỗng, không có cái ngã hay linh hồn
(aniccam, dukkham, anatta), theo tiến trình, sự không tham đắm sẽ xuất
hiện một cách tự nhiên và sự thấu hiểu sâu sắc (vipassana) cũng sẽ được
kinh nghiệm qua. Và như vậy những trạng thái định (và năng lực có thể
xuất hiện cùng lúc với chúng) nơi thực tập của Phật giáo, không bao giờ là