cho tất cả mọi thứ mất mát khác: tình yêu, hạnh phúc gia đình, công việc
làm, bạn bè, nhà cửa... Hãy đau khổ, nhưng rồi bước tới.
Sợ chết, nỗi đau khổ vì chết chóc gây ra do ta bám víu vào những thứ bên
ngoài chúng ta như thân xác, danh vọng. Ta luôn tìm cách sở hữu của cải,
tình cảm... trong đời như một cách để phủ nhận cái Chết, để trốn tránh phải
đối mặt với thực tại là cuộc đời này chỉ tạm bợ. Sự dính mắc, cái ý nghỉ là
chúng ta không thể sống thiếu những thứ đó càng làm cho cái Chết trở nên
thêm khủng khiếp. Trong khi tính cách vô thường sẵn có trong vạn vật,
trong mọi tương quan tình cảm càng làm cho sự thay đổi, mất mát là điều
không thể tránh khỏi. Sự thay đổi, sự hủy hoại, mất mát... không làm con
người thức tỉnh, trái lại còn làm họ thêm sợ. Họ sợ sự mất mát của thân
xác, tư tưởng, của cải, tương quan tình cảm. Chìa khóa để giải thoát khỏi
những khổ đau này là buông bỏ mọi dính mắc.
Thuyết Tứ Diệu Đế của Đức Phật đã dạy chúng ta rằng chính lòng ham
muốn khiến chúng ta sợ hãi, khổ đau, người không ham muốn sẽ không đau
khổ, bớt sợ hãi.
Bám Víu Vào Ngoại Cảnh
Từ khi còn nhỏ, chúng ta đã được huân tập là Hạnh phúc được đo lường
bằng những của cải, những tương quan tình cảm mà ta có thể sở hữu được.
Nên khi vật chất bị đánh mất, liên hệ tình cảm thay đổi, con người trở nên
khổ đau. Chúng ta đã gắn chặt mình với những hình ảnh, tình cảm nào đó,
nên chúng ta đau khổ khi mất chúng. Chúng ta nghĩ thân xác này là “ta”
nên ta đau đớn khi nó bịnh hoạn, già nua hoặc khi nhìn người khác bịnh
hoạn, già nua, chúng ta cũng thấy đau khổ.
Đau khổ là dấu hiệu của sự mất thăng bằng trong đời sống. Sự đau khổ khi
mất mát của cải vật chất, thay đổi tình cảm, hư hoại cơ thể, nói với ta điều
gì? Có thể đơn giản đó là bản chất của cuộc đời. Chúng ta có mặt ở cõi đời,
đấu tranh, giành giựt để đạt được những gì ta nghĩ là ta cần có, và đau khổ
trên con đường tìm kiếm chúng. Hết chuyện. Nhưng thật vô nghĩa nếu cuộc
đời chỉ có thế. Nếu bạn cảm thấy đau ở chân, cái đau báo cho bạn biết chân
