Khi nghe một quan điểm được lặp lại ba lần, tôi cố tình thử thách nó trong
các cuộc phỏng vấn sau. Tôi dùng từ “thử thách” bởi mục tiêu ở đây là để
kiểm tra xem có mẫu hình đó không, chứ không giả định rằng có mẫu đó.
Bạn sẽ rất muốn dùng các câu hỏi có-không hoặc “Bạn có đồng ý rằng…?”
với những người sau. Đó là đưa ra thiên kiến. Hãy tập trung hỏi về các kịch
bản và hành vi trong quá khứ, để người được phỏng vấn tự nhiên xác nhận
mẫu hình (hoặc không).
Nếu chủ đề đó không được đưa ra một cách tự nhiên, cách hữu ích để thách
thức mẫu hình là phương pháp nhắc đến những người khác. Bạn nói với họ
về “những người khác” giả tưởng và khẳng định rằng họ có cảm nhận hoặc
hành xử ngược lại với mẫu hình mà bạn đã nghe. Chẳng hạn:
Mẫu hình
Bạn đã nghe nhiều người nói rằng họ tìm hiểu xe hơi trên mạng rồi mới ghé
thăm một đại lý.
Thử thách
Bạn có thể nói ngược lại: “Những người khác đã nói với tôi rằng họ có xu
hướng đến đại lý và thử xe trước, rồi mới tìm hiểu trên mạng. Bạn có thể
cho tôi biết cách mua ô tô của bạn không?”
Hãy đảm bảo thêm một câu hỏi vào sau khẳng định “những người khác làm
(thế này)”. Điều này kích thích người được phỏng vấn chú tâm hơn vào
những gì bạn nói và trả lời chi tiết hơn.
Dù họ đồng ý hay không đồng ý
với “những người khác” bí ẩn, họ sẽ hồi đáp phép so sánh đó bằng cách mô
tả chính xác họ giống hay khác những người kia thế nào.
49
Các nghiên cứu tâm lý xã hội đưa ra lý thuyết rằng các câu hỏi “thể hiện
sự không chắc chắn của người nói và thúc đẩy việc xử lý thông tin đưa ra
sâu hơn so với câu khẳng định”. Xem bài của Robert E. Burnkrant và Daniel
J. Howard: “Effects of the Use of Introductory Rhetorical Questions Versus
