PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 149

Silayev và Chủ tịch Nghị viện Nga Khasbulatov tố cáo cuộc đảo chánh của
những ke hữu khuynh, phản động. Yeltsin đọc lời kêu gọi quần chúng trên
một chiếc xe tăng trước những ống kính các đài truyền hình phương Tây.
Vào ngày 21 tháng 8 tình thế đảo ngược với sự hỗ trợ của phương Tây, Ủy
ban đảo chánh phải quy thuận và Gorbachev trở lại nắm quyền.
Cuộc đảo chánh tháng Tám thất bại đánh dấu sự cáo chung của hệ thống
cộng sản, cùng với các nước Cộng hòa trong khối Xô viết củng cố quyền
lực độc lập tách rời quyền lực liên bang. Vào ngày 8 tháng 12 nam 1991,
cùng với những Tổng thống Leonid Kravchuk xứ Ukraine và Stanislav
Shushkevich xứ Belorussia, với hậu thuẫn của các nước Cộng hòa khác trừ
Georgia, Yeltsin tuyên bố chấm dứt Liên bang Xô viết. gorbschev ký văn
thư từ chức vào ngày 25 tháng 12. Một kỷ nguyên Cộng sản trong lịch sử
Nga chính thức cáo chung.
Tượng Lenin bị kéo sập, người ta tưởng niệm những nạn nhân của chế độ
cộng sản, thàng phố Leningrad đổi trả lại cái tên lịch sử St. Petersburg và
Yeltsin ban hành luật cấm đảng cộng sản hoạt động trên nước Nga vào đêm
hôm trước ngày 7 tháng 11 kỷ niệm cuộc cách mạng đã tốn nhiều giấy mực
và gây cái chết cho cả triệu người.
Tưởng cũng nên nhắc là trong cuộc họp Đảng lần cuối vào ngày 2 tháng 7
năm 1990, theo truyền thống, Tổng bí thư Gorbachev đã đọc bài diễn văn
quan trọng khoảng hai tiếng rưỡi. Phá lệ truyền thống, ông đã mạnh dạn
phát biểu: “Kiểu mẫu chủ nghĩa xã hội kiểu Stalin đã bị thay thế bằng một
xã hội công dân của những người tự do...”
Trước sự sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu, ông đặt vấn đề: chủ
nghĩa xã hội nào? và tự đi giải thích là chủ nghĩa xã hội đó cơ bản là một
dạng của hệ thống bàn giấy chuyên chính kiểu Stalin.
Điều này thực ra những nhà triết học Nam tư trường phái Praxis đã đưa ra
từ nhhiều thập niên trước.
Chủ nghĩa nhà nước: Ngay từ những thập niên 50s của thế kỷ, một nhóm
nhà lý luận Nam tư đã thảo luận những vấn đề của chủ nghĩa Mác chính
thống” và từ năm 1964 họ thành lập một tạp chí triết học lấy tên là Praxis
(Thực tiễn) (bị nhà cầm quyền đóng cửa vào năm 1975, tuy nhiên tạp chí