PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 36

nghĩa là một giai đoạn của mối quan hệ, một giai đọan của sự phát triển -
như một nhân tố quan trọng cao cấp của phép biện chứng.
Mặt khác, Lenin dẫn lời Hegel: "Chỉ có một sự việc trong thế giới là tuyệt
đối, đó là phương pháp hay khái niệm về quá trình, chính nó tuyệt đối" để
chỉ ra ý nghĩa cách mạng trong triết học Hegel: "Niềm tin của Hegel vào lý
trí con người và quyền năng của nó. ... Luận cương cơ bản trong triết học
Hegel là vũ trụ trải qua một quá trình kiên trì về biến đổi và phát triển.”
Chính Marx cũng nhận định: Cái vĩ đại trong Hiện tượng luận của Hegel và
kết quả tột cùng của nó là - biện chứng của phủ định như nguyên tắc
chuyển dịch và sản xuất - đơn giản là vì Hegel đã nắm được sự tự phát triển
của con người như một quá trình (Das Grosse an der Hegelschen
Phanomenologie und ihrem Endresultate - der Dialektik der Negativitat als
dem bewegenden und erzeugenden Prinzip - ist also einmal, dass Hegel die
Selbsterzeugung des Menschen als einen Prozess fasst).
Từ ngữ quá trình trở thành một từ then chốt trong biện chứng pháp mác-xít.
Trong OP Manuskripte, Marx đã so sánh quan điểm duy vật nghèo nàn của
Feuerbach với chủ nghĩa duy tâm của Hegel ở chỗ: Chủ nghĩa duy tâm khởi
từ hoạt động - Hegel đã nhận ra con người không phải thuần túy là sinh vật,
mà tự sản sinh ra trong lịch sử và đời sống xã hội, cũng tự tạo ra mình trong
một quá trình.
Căn cứ vào đó, Lenin lý giải mối quan hệ giữa tư tưởng và khách thể theo
nhận thức của Hegel là một quá trình trùng hợp:
"Tư tưởng (=con người) không thể tưởng tượng ra chân lý trong hình thái
tĩnh chết, trong hình thái một bức tranh trần (hình ảnh) nhợt nhạt, không có
sự thúc đẩy, không có động lực, như một thiên tài, như một con số, như tư
duy trừu tượng.”
Qua thực tiễn con người chứng nghiệm sự đúng đắn khách quan của những
ý tưởng, khái niệm, nhận thức khoa học của con người. Ở đây lý luận phản
ánh đã khai triển theo hướng tích cực: Tri thức của con người không chỉ
phản ánh thế giới khách quan nhưng còn sáng tạo ra nó... điều đó có nghĩa
là thế giới không chỉ thỏa mãn con người mà con người quyết định biến đổi
nó bằng hoạt động của con người.