Rất có khả năng bạn sẽ không chọn ngôi nhà có kiến trúc hiện đại,
cũng như ngôi nhà có kiến trúc cổ cần thay mái mà sẽ chọn ngôi nhà có
kiến trúc cổ còn lại. Tại sao lại như vậy? Lý do bởi chúng ta muốn đưa ra
quyết định dựa trên sự so sánh. Trong ba ngôi nhà, chúng ta không biết
nhiều về ngôi nhà có kiến trúc hiện đại (chúng ta không có ngôi nhà khác
để so sánh với nó), như vậy ngôi nhà này sẽ bị gạt ra ngoài sự quan tâm.
Nhưng chúng ta biết rằng ngôi nhà có kiến trúc cổ có mái tốt sẽ chiếm ưu
thế hơn ngôi nhà có mái hỏng. Như vậy, căn nhà này là tốt hơn cả và chúng
ta quyết định mua nó, bỏ qua hai ngôi nhà còn lại.
Để hiểu kỹ hơn tính tương đối hoạt động như thế nào, các bạn hãy
xem hình minh họa sau :
Ở hình minh họa bên trái, các bạn thấy có hai lựa chọn, lựa chọn này
tốt hơn lựa chọn kia về một thuộc tính và ngược lại. Lựa chọn (A) tốt hơn
xét về thuộc tính 1 - ví dụ như phẩm chất. Lựa chơn (B) tốt hơn xét về
thuộc tính 2 - ví dụ như về đẹp. Đây là hai lựa chọn hoàn toàn khác nhau và
việc lựa chọn giữa hai phương án không hề đơn giản. Điều gì xảy ra nếu
chúng ta đưa thêm một lựa chọn khác gọi là lựa chọn (-A) (xem hình minh
họa bên phải)? Lựa chọn này kém hơn lựa chọn (A) nhưng nó rất giống với
lựa chọn A, vì vậy, so sánh giữa hai lựa chọn này là điều khá dễ dàng, nó
gợi ý rằng lựa chọn (A) không chỉ tốt hơn lựa chọn (-A) mà còn tốt hơn lựa
chọn (B)
Về bản chất, việc đưa vào lựa chọn (-A) (lựa chọn “làm nền”) tạo ra
một sự so sánh tương quan với lựa chọn (A), vì vậy làm cho lựa chọn (A) là
lựa chọn tốt hơn, không chỉ trong mọi tương quan với lựa chọn (-A) mà còn
trong cả tổng thế ba lựa chọn nữa. Kết quả là, mặc dù không có ai lựa chọn
nó, nhưng mọi người có khuynh hướng chọn (A) là quyết định cuối cùng.
