THẢ NGƯỜI CỦA TÔI RA
Như tôi đã nói ngay từ đầu, tất cả chúng ta thường là sản phẩm sinh ra từ
quá trình nuôi dưỡng của gia đình, và với nhiều người, là cả môi trường
làm việc nữa. Nên khi bạn phỏng vấn ai đó đã có quá trình làm việc nhiều
năm trong một môi trường nặng tính uy quyền độc đoán với phép tắc là luật
lệ chặt chẽ (IBM luôn là ví dụ yêu thích của tôi cho những bộ máy kiểu
này), thì cần nhớ rằng việc đó có những ưu nhược điểm riêng. Để tôi giải
thích ý mình. Tôi luôn thích so sánh môi trường làm việc tại mỗi công ty
thành viên của Virgin với kiểu “vườn thú không gian mở”. Nói vậy, tôi
không định gợi lên hình ảnh những con thú hoang dọa dẫm khách tham
quan đâu, mà đúng hơn là một nơi, dù vẫn có phạm vi nhất định, nhưng
hoàn toàn không có chuồng trại. Phần lớn môi trường ở những tập đoàn
quy mô lớn kiểu truyền thống đều có rất nhiều tường rào, chuồng trại. Bạn
càng ở vị trí cao hơn trên thang bậc tôn ti, chuồng càng lớn hơn, và ngược
lại. Tuy vậy, khác với chuồng trại ở vườn thú, vốn để nhốt chân “cư dân”,
thì phiên bản chuồng trại kiểu tập đoàn lại thường được sử dụng để chặn
bước con người – một cánh cửa đóng im ỉm truyền đi thông điệp rõ ràng
“không làm phiền”, còn một cánh cửa mở toang đồng nghĩa với “ra ngoài
ăn trưa”.
Ở giai đoạn phỏng vấn, với những ứng viên xuất thân từ những môi trường
rào giậu, rất dễ đoán là họ đều sẽ cảm thấy viễn cảnh bước vào vườn thú
với không gian mở thoải mái là cực kỳ hấp dẫn. Họ thường sẽ nhanh nhẹn
bày tỏ rằng bầu nhiệt huyết và óc sáng tạo kinh doanh của họ đã không
được thật sự phát huy dưới sự giám sát ngặt nghèo của chủ lao động hiện
nay (hoặc trước đây). Và mặc dù mọi điều họ nói là chân thành, thì có một
hiểm họa cố hữu bạn rất cần cân nhắc kỹ càng trước khi mủi lòng trước lời
đề nghị “Hãy giúp tôi tháo cũi sổ lồng và nhìn tôi tung cánh.” Vấn đề
không hề tầm thường ở đây chính là: “Bạn có thể đưa một người ra khỏi cũi
nhốt, nhưng liệu có thể tước cái cũi nhốt ra khỏi một con người không?”
Tuy rằng những quản lý cao cấp ở trong lồng đã lâu khao khát tự do thật,
