người nói với tôi những câu kiểu “Tôi chẳng hiểu làm thế nào anh lại thoải
mái nổi với cái hạng người đấy” hay “Nếu tôi mà là anh, chắc tôi đã tức
điên vì cái cách cư xử vừa rồi của họ,” trong khi trên thực tế, tôi đang cố
kìm nén cảm xúc của mình. Một điều bố mẹ không hề nỗ lực để chỉ dạy tôi,
đấy là cách để ngăn cản nỗi phấn khích của mình hiển hiện, khuyết điểm
của nó là chẳng giúp được gì cho tôi lúc chơi bài xì tố.
Tuy vậy, dù có thích hay không, thì chúng ta là sản phẩm của quá trình nuôi
dưỡng và môi trường quanh ta. Sau tai nạn nho nhỏ của tôi ở nhà thờ, nếu
như cha tôi ứng xử trong khoảnh khắc ấy khác đi và bắt tôi nằm sấp xuống
mà nện, hẳn tôi sẽ vẫn nhớ những cái phát mông, nhưng quên tuốt luốt luôn
mục đích của đòn roi ấy là gì! Tầm quan trọng của các bài học lãnh đạo mà
ta hấp thu từ cha mẹ rồi sau một thời gian, truyền lại cho con cái và những
người ta cùng làm việc, là không thể coi nhẹ.
Tôi luôn luôn nhìn nhận mức độ trưởng thành của các công ty rất giống với
với mức độ trưởng thành của con người. Khi mới chào đời hoặc chập
chững tập đi, chúng có xu hướng thoát được đủ mọi tội lỗi dựa vào lý lẽ
rằng chúng mới vừa làm quen với hoàn cảnh xung quanh nên thường được
hưởng mức độ khoan dung lớn hơn. Nếu các công ty sống sót qua giai đoạn
này (nhiều công ty không qua khỏi), thì cũng giống các thiếu niên choai
choai, chúng sẽ bắt đầu mọc mụn và phát ra đủ thứ thói này tật nọ trong lúc
tỏ ra vênh vang kiểu ta-đây-biết-tuốt.
Sau đó sẽ đến giai đoạn trưởng thành hơn: mong là họ đã rút kinh nghiệm
từ những sai lầm và đi vào ổn định, nhưng giai đoạn này cũng đầy rẫy đủ
loại nguy cơ, mà có lẽ lớn nhất chính là thói tự mãn. Và một khi đã bước
đến giai đoạn “khủng hoảng tuổi trung niên”, công ty dễ dàng trở nên biếng
nhác, béo phị, cứng nhắc, và sẽ mất nhiều thời gian nhìn vào gương chiếu
hậu hơn là xông xáo mở ra những lối đi mới và cố tìm hiểu xem cơ may
nào đang lấp ló đón đợi phía trước.
