KHUYẾN NÔNG
Phú quí nhược tùng lưu thủy khứ,
Công danh giai thị đẳng phù vân
Úy thôi thôi, phủi trớt ánh hồng trần,
Ngày thong thả dạo chơi miền Nam mẫu
Tớ nọ một đôi thằng, ruộng kia năm bảy mẫu
Mặc dầu ta nông phố vẫn phong lưu.
Xuân rồi hạ, hạ rồi thu
Mía đương tơ, dâu đứng cái, lúa con gái, bắp chưng chàn,
Lấy ba giá nhuốm chơi màu thanh tú.
Việc này hỏi có ai hơn rứa hử ?
Về mụ nhà khuyên điểm lấy ông bay.
Hoách chân dựa lấy chuôi cày
Vỗ tay hát khúc Nam Sơn, ừ cũng thú !
Nói chi nữa đến ngày hoa vụ,
Gà lộn, cu quay, xôi vò, rượu hủ,
Vui cùng nhau ăn cơm mới, nói chuyện xưa !
Khi Lịch Sơn, lúc Tân giả cày bừa
Nghĩ cho hết biết bao nhiêu mùi kinh tế.
Việc xử thế phải sạch câu hành chí.
Muốn làm chi những thú mây mưa.
Kìa kìa, gió sớm trăng trưa.
So với bài Hiệp Thương, ta thấy bài nầy tác giả làm với những rung
động rất chân thành, bằng tâm hồn hơn bằng lý trí. Ngoài ra, so với kiến
thức nông thôn của Nguyễn Khuyến, ta thấy Trần quí Cáp không thua thi sĩ
Yên Đổ ít ra về phương diện vạn vật học :
Mía đường tơ, dâu đứng cái, lúa con gái, bắp chưng chàn. Và biết bao
nhiêu những chi tiết của cuộc sống nông thôn nào lấy ba giá, hoách chân,
dựa lấy chuôi cày, gà lộn, cu quay, xôi vò, rượu hủ, ăn cơm mới… Nhưng
thơ Nguyễn Khuyến đi từ cuộc đời của nông dân nghèo khổ, an phận, trái
lại, bài ca trên đây của một ông chủ ruộng phong lưu, một nhà chí sĩ đang
