Còn khoa, còn mục, còn mình, còn ta
Làm chi khác thể ông thày chùa,
Khỏi xâu, khỏi thuế cũng nên đua cúp đầu.
Giọng ca dao thật hấp dẫn trẻ con. Chính Bà Lê Ấm, con ông Phan
châu Trinh cũng bị huyễn hoặc, học thuộc lúc nào không hay, về nhà ru em
lớn tiếng hát lên khiến bị một trận đòn oan vì tội… phản tuyên truyền !
Nhưng lại cũng có những cuộc biện luận sôi nổi ngộ nghĩnh của các đôi
nam nữ không chỉ bằng đối thoại ngoài đời mà còn đi vào văn chương bình
dân, cụ thể là lối hát hò khoan đối đáp gọi là hát nhơn ngãi của Quảng Nam.
Nàng nhìn cái đầu kỳ quái của chàng và thốt lên :
Dị cha chả là dị !
Chướng cha chả là chướng !
Cớ làm sao anh lại cúp cái đầu,
Thất hiếu trung với phụ mẫu
Lại lỗi câu với nàng Kiều.
Nhưng chàng trai xứ Quảng đâu có chịu thua nàng Kiều của chàng nên
lập tức chàng rang rảng tuyên truyền cho lý tưởng của mình :
Dị cũng không phải là dị,
Chướng cũng không phải là chướng.
Bởi vì anh muốn sướng.
Cho nên anh cúp cái đầu.
Nàng Kiều ở quân non Châu
… … …
Từ Tam Kỳ cho chí ngoài Kinh
Ai ai cũng cúp như mình thậm sang.
Hớt tóc không phải một sự kiện vụ hình thức như có nhiều người lầm
tưởng. Chính nó có một giá trị tinh thần rất quan trọng đối với Phong trào
Duy Tân. Tôi nhớ Mustapha Kémal lãnh tụ Thổ Nhĩ Kỳ khi bảo bỏ cái mũ
Fez tự nhiên bỏ được nhiều tập tục cùng đi với cái mũ ấy. Và như thế, hớt bộ
tóc đi, đội cái mũ trắng lên, ta cũng dẫn theo nó những tập tục mới. Chẳng
