hạn gặp người trên, ta khỏi vòng tay, cúi đầu mà chỉ cần dở cái vành mũ
trắng. Đã dở vành mũ lên chào, tự nhiên ta muốn dấn thân vào những hoạt
động mới mẻ mà ta cảm thấy thích ứng. Tuy chỉ là việc cắt mấy cái tóc,
nhưng thật ra là đoạn tuyệt, ít ra cũng dẫn khởi sự rời bỏ một quá khứ, một
giáo điều mà người ta bớt niềm tin, có khi thù ghét nữa ! Ta cũng có thể so
sánh phụ nữ ngày nay cắt tóc với Nam giới thời năm 1905 cắt tóc. Phụ nữ
nay ở thành thị cắt tóc rất nhiều thế mà lớp người cách đây năm bảy năm
muốn cắt tóc thật không thiếu gì kẻ bị mắng chửi, đánh đuổi, có khi còn bị
chồng hay cha mẹ từ bỏ. Sự thật, năm 1945, nhiều tỉnh, như Quảng Ngãi
phụ nữ cắt tóc rất đông, thành phong trào rồi, nào có lạ gì ! Thế nhưng các
thế hệ cắt tóc ấy đều có khác nhau : 1905 : đàn ông cắt tóc theo một vận
động tân văn hóa, tân sinh hoạt ; 1945 : đàn bà cắt tóc cũng có xu hướng ấy,
nhưng đã dẫn từ Dân Quyền tự do tới xã hội chủ nghĩa. Còn 1950-1969 thì
phụ nữ cắt tóc lại chỉ nặng về Mỹ thuật hơn là sinh hoạt, có khi chỉ để làm
vui những chàng ngoại quốc. Tuy nhiên, hiện nay có những xưởng như
xưởng dệt ở Đà Nẵng, nữ công nhân bắt buộc phải cắt tóc vì nhu cầu. Nếu
không cắt, không thể làm thợ vì có thể bị máy cuốn phăng cả mái tóc, lột
mất cả da đầu. Vậy trong tương lai, khi có « kỹ nghệ hóa » tất nhiên phụ nữ
đều phải cắt tóc, chỉ là điều tất nhiên.
Tôi nhắc dài dòng mấy giai đoạn này cốt để thấy thêm những bước tiến
khác nhau của lịch sử mà bộ tóc can dự một cách thiết yếu, chứ không phải
là chuyện chỉ để cho đẹp mắt mà thôi.
Vậy 1905, đàn ông cắt tóc là thực tế dấn thân vào sinh hoạt mới, về mọi
phương diện. Và họ phải can đảm để tranh đấu với nội tâm, với phe bảo thủ,
với quan lại để chứng tỏ chân lý của cái đầu cắt ngắn. Rồi cũng do Phong
trào mà ở Trung Việt nơi còn nặng quân quyền, phong kiến lại ít tìm ra
những ông già có đầu bới tóc hơn Nam Việt, thuộc địa của Pháp, nơi đến
1940 vẫn còn những ông già tóc bới, lái ô tô tối tân phóng như bay, loại ô tô
mà người miền Trung chỉ biết… kính nhi viễn chi !
*
