Văn kiện này cho thấy đối với hạng phản động Phong trào thì chính
Cúp tóc xin xâu là do lộng đảng dân quyền gây ra. Và kẻ thù của Duy Tân
không phải chỉ là hàng ngũ quan lại mà cả những sĩ phu bảo thủ
. Trên đây,
tuy mượn lời con khóc cha mà thực là sự phẫn nộ của bọn bảo thủ ấy đối với
chủ thuyết Dân Quyền mà họ cho đã làm đảo điên xã hội và tôn ti trật tự cổ.
Về vụ này, tòa sứ phái một đội lính về tuần tiễu, bắt chém Tú Cang, đốt
nhà Ấm Tân. Sau đó, một hương chức khác trong xã cũng bị tử hình.
Máu thảm, máu hùng đã chảy !
Trong huyết sử Duy Tân
Mở lần theo từng trang hùng sử Dân Quyền.
*
Cuộc vây hãm phủ Tam Kỳ là cốt để chặt tay những tên phong kiến, tay
sai đắc lực của thực dân. Phong trào ở vùng này chịu ảnh hưởng Phan châu
Trinh, Huỳnh thúc Kháng, Lê Cơ lên rất cao. Sự hưởng ứng kháng thuế
nhiệt liệt vào thời ấy, dân lại đang kiện chánh phó bảy tổng nên dân khí hăng
sùng sục. Tri phủ Tam kỳ tàn ác, hãm hại dân, lại là một tên phản động đối
với Phong trào. Hễ ai có cái đầu hớt tóc là y tìm cách bắt bớ, giam cầm. Đã
thế, y lại hợp tác với Đề Đốc Trần Tuệ, một võ quan cao cấp để thẳng tay
cướp bóc của dân. Trần Tuệ cũng như Lãnh Điềm, lãnh trọng trách đắp
đường khai mỏ vàng (Bông Miếu) đường chiến lược nối tiếp các đồn Đại lý
tại Tam Kỳ, đồn Phương Xá, Trà My… Quyền thế quá to, y tự do muốn lộng
hành thế nào cũng mặc. Cần nhà ở, y vào bắt chủ nhà dọn đồ đạc ra cho
mình ở, chưa kịp là đánh đập. Vào nhà người ta ngủ trưa, nghe trẻ con khóc
liền sai lính căng chủ nhà ra đánh rồi giải về phủ giam (Nguyễn Kỳ ở Chiên
Đàn…). Lại thấy Phong trào Duy Tân lên cao, các vườn chè, quế khai phá
mạnh, y cũng chiếm đất, lập nhan điền rồi bắt dân tới làm không công mà
còn nhẫn tâm đánh đập… gây không biết bao nhiêu phẫn nộ ngấm ngầm chỉ
chờ cơ hội là nổ ra như sấm sét. Bởi thế, khi xảy ra vụ xin xâu, dân tới nhan
điền đuổi bắt, ầm ầm như bắt cướp, y liền bỏ trốn, lẻn về nấp trong phủ, nhờ
viên tri phủ vốn là đồng bọn sâu dân mọt nước che chở.
