khoảng 10 Chō (Đinh) , thì ở cả 10 Chō đều có cảnh sát đứng hai bên theo
dõi từng bước chân của chúng tôi. Tất nhiên, đấy không phải là vì lễ nghĩa
gì, mà chỉ để đe dọa người Nhật mà thôi. Tôi không sợ, vì nghĩ họ chỉ xếp
hàng ra đó, chứ không bắn mình ngay, nhưng thấy thật cay đắng.
Trong nhật ký chuyến đi châu Âu đó, tôi có đoạn viết thế này: “8 giờ sáng
ngày 30 tháng 8 nhuận, năm Bunkyū thứ hai (1862-ND), cập bến
Rochefort. Rochefort là cảng biển của hải quân Pháp, cách Paris chừng 90
Ri (tức là khoảng 351km-ND). Từ ga tàu hỏa ra cảng phải qua hơn 10 Chō.
Ở đó có chừng hơn một nghìn cảnh sát đứng canh, vừa tỏ vẻ lịch sự tiếp
đón vừa như khuếch trương uy lực. Đoàn người Nhật vừa đi tàu đêm qua,
trên tàu không được ngủ yên, vẫn còn đang mệt nhoài, mà khi xuống đến
nơi không được nghỉ ngơi chút nào, bị bắt lên tàu đi ngay. Từ bến đỗ xe ra
tàu phải qua 10 Chō mà họ cũng bắt phải đi bộ chứ không cho đi bằng xe
ngựa”.
Chúng tôi lên đường từ Pháp, sau đó ghé qua Lisbon của Bồ Đào Nha,
hoàn thành công vụ sứ tiết, lên tàu vào vùng biển Địa Trung Hải, qua Ấn
Độ Dương và trở về Nhật một cách an toàn. Khi đó, trong nước đang rầm
rộ thuyết Nhưỡng di.
