Như thế có nghĩa là, những người đọc sách và bàn luận những chuyện về
các nước phương Tây không thể tránh khỏi bị coi là có vấn đề, hèn hạ,
chuyên dối lừa thiên hạ, những kẻ vô luật, vô loài, dối trá, những kẻ bán
nước hại dân. Và thế là mũi nhọn công kích của các Rōnin hướng về những
người theo phái Tây phương học. Đó quả thực là điều đáng sợ, nhưng
chúng tôi nào có phạm tội gì đâu? Không biết phải nhún mình đến đâu mới
thoát được? Kết cục, không lẽ đến mức phải bỏ cả sách vở của người
phương Tây và ngày đêm ca tụng Thuyết Nhưỡng di mới được coi là hành
động biết hối cải? Tôi không thể gò lưng làm điều ấy được! Nhưng chúng
tôi càng tỏ vẻ làm ngơ thì các Rōnin lại càng ra chiều khó chịu.
Cuộc tao nạn của Tezuka và Tōjō
Trong số những người được Mạc phủ gọi vào làm phiên dịch như tôi có anh
Tezuka Ritsuzō (Thủ-Trủng Luật-Tạng) . Khi anh này đến Yashiki của lãnh
địa Chōshū nói chuyện gì đó về nước ngoài liền bị các thanh niên ở đó rút
kiếm ra đâm. Thấy thế, anh Tezuka hoảng quá, định chạy trốn, thì bị các
thanh niên này vác kiếm đuổi theo. Anh Tezuka đã chạy thục mạng mà
cũng không kịp đành phải nhảy xuống con hào ở Hibiya (Nhật-Hỷ-Cốc)
giữa lúc trời lạnh và đã thoát thân.
Một chuyện tương tự cũng xảy ra với anh Tōjō Reizō (Đồng-Điều Lễ-
Tạng) , võ sĩ lãnh địa Chōshū. Anh Tōjō vốn là bạn đồng liêu với tôi ở
trường Ogata. Thường thì anh sống với gia đình Shokusanjin (Thục-Sơn-
Nhân) ở Ko'ishigawa (Tiểu-Thạch- Xuyên). Nhưng có một hôm, các Rōnin
tụ tập kéo vào làm anh Tōjō phải chạy ra cửa sau để trốn và may thay thoát
được.
Tình hình ngày càng trở nên bất lợi cho những người theo Tây phương học
như tôi, nên không thể chủ quan được. Nói như thế không có nghĩa là từ bỏ
những điều mình tâm niệm hoặc những điều đang làm. Tôi quyết định
không tốn thời giờ lo lắng những chuyện như thế và cũng không bỏ việc
mình đang thực hiện, mà chỉ làm sao để lời ăn tiếng nói cũng như việc làm
