sừng. Họ có thể cho không. Thường ra không biết họ có dùng để làm phân
bón hay không, nhưng hễ cứ đến là họ cho, nên chúng tôi xin rất nhiều về
nhét vào bầu rượu, bên ngoài đắp đất kín.
Sau đó, chúng tôi mua một chiếc chum sành lớn về làm lò nướng, nhóm lửa
và cho khoảng ba, bốn bầu rượu vào đó. Miệng của mỗi bầu rượu có gắn
một chiếc ống thò ra bên ngoài chum sành. Đại khái là làm đủ thứ công phu
như thế. Sau đó, quạt lửa cháy ầm ầm lên thì sẽ có một thứ dung dịch trào
ra đầu ống. Đó chính là Hydrochloric Amonia.
Hydrochloric Amonia có thể thu được một cách dễ dàng, nhưng vấn đề nan
giải là mùi. Mùi Hydrochloric Amonia vừa hôi vừa khai, không biết tả bằng
lời thế nào. Móng ngựa đó, tức là một loại xương sừng, mà cho vào bầu
rượu đun sôi thì không mũi nào ngửi được. Đã thế, lại đun ngay trong sân
vốn rất hẹp của trường Ogata, nên mùi xông tận vào các góc nhà. Các cậu
học trò có tiếng là hiếu động và nghịch ngợm khó ngửi, không sao ngồi yên
được. Buổi tối đi tắm, mùi từ trong quần áo tỏa ra hôi đến mức chó phải
sủa! Thậm chí cả lúc ở trần mà vẫn còn bị người ta bảo là hôi và tránh xa.
Tất nhiên, những người đứng ra làm có nhiệt huyết thử tạo ra Ammonium
Chloride, nên không sá gì, vẫn hào hứng thử nghiệm. Nhưng xung quanh
thì phản đối ầm ĩ. Đến cả những cô người hầu, những anh nô cũng kêu hôi
không nuốt nổi cơm. Trong tình cảnh đó, cuối cùng chúng tôi cũng tạo ra
được thứ cần làm, nhưng tiếc là không kết tinh lại mà ở dạng bột. Làm thế
nào cũng không tạo được Ammonium Chloride hoàn thiện. Hơn nữa, xung
quanh lại phản đối gay gắt, nên đành bỏ đấy.
Nhưng những cậu có tính cách mạnh mẽ thì vẫn không chịu thôi. Tôi cùng
với Matsushita Gempō (Tùng-Hạ Nguyên- Phương) ở Kurume (Cửu-Lưu-
Mễ) và Tsuruta Sen’an (Hạc-Điền Tiên-Am) thì bỏ hẳn. Còn hai, ba người
khác vẫn quay ra làm lại với lý do: Đang làm dở mà bảo rằng không được,
bỏ đấy thì e rằng, những học giả bên ngoài sẽ cười chê. Họ làm bằng cách
ra sông Yodo-gawa (Điện-xuyên) mượn một chiếc thuyền mộc, thuê luôn
