PHỤC SINH - Trang 274

- Thế nào, miệt thị anh à! Hè năm ngoái, anh đánh tôi vỡ mặt ra, vết tích
vẫn còn đây nầy! Không ai kiện cáo gì nổi nhà giàu, chuyện đời rõ quá đi
còn gì nữa! Anh cứ chiểu theo pháp luật mà làm.
Rõ ràng đây chỉ là một cuộc đấu khẩu mà những người trong cuộc cũng
không hiểu rõ lắm cả mục đích lẫn ý nghĩa lời họ nói. Người ta chỉ nhận
thấy rõ là một bên tức giận mà phải nén đi vì sợ hãi, còn một bên cậy mình
có thế, có quyền.
- Thế nào, về việc đất đai các người định thế nào, có đồng ý không? Nếu tôi
cho thuê tất cả ruộng thì được các người trả bao nhiêu?
- Của ngài, xin để ngài cho giá.
Nekhliudov nói giá. Dù giá chàng đặt thấp hơn nhiều so với giá ở các vùng
lân cận, nhưng người nông dân bao giờ cũng vậy, thế nào họ cũng cho là
cao quá và họ bắt đầu mặc cả. Nekhliudov vẫn nghĩ rằng việc chàng xướng
xuất sẽ được nông dân hoan nghênh nhiệt liệt, thế mà không thấy có một
dấu hiệu nào chứng tỏ ra là họ hài lòng cả. Duy có một điều có thể khiến
chàng đoán được việc làm của mình có lợi cho họ là chàng thấy họ tranh
cãi rất dữ khi bàn xem ai là người được thuê ruộng đất: cho tất cả mọi
người thuê hay chỉ một nhóm. Một cuộc cãi cọ kịch liệt xảy ra lúc đó, giữa
một bên là người có chủ trương gạt ra ngoài không cho những người yếu
sức, những người hay dây dưa nợ nần, tham gia thuê đất và một bên là
những người nầy. Về sau, nhờ có sự can thiệp của viên quản lý, giá cả và
thời gian được ấn định; họ lên đường về làng, chuyện trò huyên náo.
Nekhliudov trở lại văn phòng cùng viên quản lý và lập dự án khế ước cho
thuê.
Mọi việc đều được thu xếp ổn thoả như chàng mong muốn: Nông dân nhận
đất cho thuê rẻ hơn giá ở khắp cả vùng xung quanh ba mươi phần trăm. Lợi
tức về đất đai của chàng do đó giảm đi khoảng năm mươi phần trăm, nhưng
cứ như thế thì cũng đã quá đủ cho chàng, nhất là nếu kể cả những món tiền
bán rừng và các công cụ. Mọi việc như thế tưởng là tốt đẹp, nhưng sao
chàng vẫn cứ băn khoăn. Chàng thấy tuy có một vài người tỏ lời cảm tạ
chàng, song phần đông nông dân đều chưa hài lòng và còn chờ đợi ở chàng
một điều gì hơn nữa. Thành thử, tuy có hy vọng lớn lao, chàng vẫn chưa