PHỤC SINH - Trang 337

những việc làm của lão, dù bản thân nó có trái với luân thường đạo lý hay
không, hoặc hậu quả của những việc làm đó có đem lại cho toàn thể nước
Nga hay toàn thể nhân loại một hạnh phúc cực kỳ to lớn hay một tai hoạ
cực kỳ ghê gớm thì lão cũng chẳng cần biết đến.
Khi lão được cử giữ chức bộ trưởng, không phải chỉ cái số đông những
nhân viên tuỳ thuộc, những bộ hạ hoặc những người thân cận của lão, mà
tất cả mọi người nói chung, và chính bản thân lão nữa, đều yên trí tin rằng
lão là một chính khách rấtsáng suốt. Nhưng sau một thời gian, thấy lảo
chẳng xây dựng được cái gì, chẳng thi thố được điều gì, và theo quy luật
đấu tranh sinh tồn, khi những viên chức khác cũng có khả năng thạo và
hiểu được những công văn giấy tờ như lão, cũng oai vệ và cũng sống vô
nguyên tắc như lão, đã cài bẫy gạt được lão ra khỏi cái ghế bộ trưởng, và
lão phải về hưu thì mọi người thấy rõ rằng không những lão ta chẳng phải
là người đặc biệt sáng suốt, uyên thâm gì, mà chỉ là người rất thiển cận, học
thức ít ỏi, tuy có rất nhiều tự tin; những kiến thức của lão không vượt quá
những bài xã luận của mấy tờ báo bảo thủ tầm thường nhất. Bấy giờ người
ta mới thấy là lão chẳng có gì khác với những viên chức cũng ít học và
nhiều tự tin khác tranh chân của lão. Và chính lão cũng hiểu rõ thế. Nhưng
cái đó không hề lay chuyển được mảy may niềm tin của lão về việc hàng
năm phải lĩnh những món tiền kếch sù của công quỹ và những tấm huân
chương mới để tô điểm cho bộ lễ phục. Niềm tin đó của lão mãnh liệt đến
nỗi không ai dám có can đảm chối lão điều gì. Mỗi năm lão lĩnh hàng mấy
vạn "rúp" vừa tiền hưu bổng, vừa tiền phụ cấp làm uỷ viên những cơ quan
tối cao của nhà nước và chủ tịch nhiều uỷ ban, hội đồng, và ngoài ra lão
còn được cái quyền - mà lão coi là rất quý - hàng năm; đính những cấp hiệu
kim tuyến mới lên cầu vai, lên nẹp quần, và cái quyền đeo lên ngực bộ lễ
phục, những tấm bội tinh, những huy chương tráng men. Vì thế cho nên bá
tước Ivan Mikhailovich có những quan hệ rất là rộng rãi.
Lão nghe Nekhliudov nói với cái vẻ như xưa kia lão nghe các bản báo cáo
công việc của những viên trưởng phòng và để kết luận, lão nói, sẽ viết cho
chàng hai lá thư giới thiệu: một lá gửi cho ông nghị Von, trong phán ban
phá án.