PHỤC SINH - Trang 398

óc, tất cả những người ở dưới quyền các cơ quan có trách nhiệm phục hồi
công lý bảo vệ tín ngưỡng và giáo dục quần chúng; từ người đàn bà quê
mùa bị phạt vì đã bán rượu lậu, gã thanh niên vì tội trộm cắp, từ anh chàng
vô gia cư đi lang thang, người đốt nhà vì đã cố ý phóng hoả, từ anh chủ
ngân hàng vì đã biển thủ, cho tới cô gái bất hạnh Lydia nọ phải ngồi tù chỉ
vì chúng muốn moi ở cô ta những lời khai cần thiết, rồi đến những tín đồ
tông phái bị bắt vì đã chống lại chính giáo, cho tới những anh chàng
Gurkevich vì đã mơ ước một hiến pháp, Nekhliudov thấy rõ mồn một như
ban ngày rằng tất cả những con người đó đã bị bắt, hoặc bỏ tù hoặc bị đi
đày, hoàn toàn không phải vì họ đã vi phạm công lý hoặc vi phạm pháp
luật, mà chỉ vì họ làm trở ngại việc vơ vét của cải nhân dân của bọn viên
chức, quan lại và bọn nhà giàu.
Và người đàn bà quê mùa buôn lậu, tên ăn cắp đi lang thang trong thành
phố, cô bé Lydia với những bản tuyên ngôn, những tín đồ tông phái đả phá
mê tín, Gurkevich đòi hỏi hiến pháp, - tất cả đều trở ngại cho công việc của
chúng. Chính vì vậy mà Nekhliudov thấy thật rõ ràng tất cả bọn quan lại
viên chức, bắt đầu từ ông chồng của bà dì chàng, từ những viên Khu mật,
từ lão Toporov, cho đến những quan ngài nho nhỏ, thật sạch sẽ; thật tề
chỉnh, ngồi trước bàn làm việc trong các bộ, họ chẳng hề bận lòng mảy
may về chuyện những người vô tội phải chịu đau khổ, mà chỉ lo tìm cách
trừ khử tất cả những người nào coi là nguy hiểm mà thôi.
Như thế thì ra không những người ta đã bỏ, không theo cái đạo lý: thà tha
cho mười kẻ có tội để tránh không trừng phạt oan uổng một người vô tội,
mà trái hẳn lại, để trừ khử được một phần tử thực sự nguy hiểm thì dù có
phải trừng phạt oan cả mười người vô tội họ cũng cứ làm, cũng như là để
cắt bỏ một bộ phận ung thối, người ta phải cắt ngay cả vào đến phần lành
mạnh của cơ thể
Nekhliudov thấy cách giải thích tất cả những sự việc xảy ra theo lối như
vậy thì dường như rất giản dị và rõ ràng, nhưng chính cái lối giản dị rõ ràng
đó lại làm cho chàng do dự không dám thừa nhận cách giải thích ấy.
Không thể nào một hiện tượng phức tạp dường ấy lại có cách cắt nghĩa giản
dị và kinh khủng như vậy được; không thể nào mà tất cả những lời đẹp đẽ