PHỤC SINH - Trang 521

sách cấm ở trong nhà anh. Hai người bị bỏ tù rồi bị đày đến tỉnh Volgorod.
Đến đây, Kondratiev gặp Novotvorov, lại được đọc nhiều sách cách mạng
nữa, anh nhớ tất cả, và chính kiến xã hội chủ nghĩa của anh lại càng được
củng cố thêm. Sau khi đi đày về, anh lãnh đạo một cuộc bãi công lớn. Kết
thúc bằng việc phá xưởng và giết chết người giám đốc. Anh lại bị bắt, bị
tước quyền công dân và bị đi đày.
Đối với tôn giáo, anh cũng không thừa nhận như đối với cơ cấu kinh tế hiện
hành. Khi thấy được rằng lòng tin đạo của mình trước kia, hồi còn nhỏ, là
ngu xuẩn, anh đã rũ bỏ được niềm tin đó - lúc đầu có sợ hãi thật, nhưng về
sau lại thấy vui thích. Và để trả thù cho bản thân mình và cả ông cha mình
đã bị lừa bịp, anh không ngớt bài xích chế giễu một cách cay độc bọn cha
cố và các tín điều.
Anh quen sống khổ hạnh và chi dùng rất ít: cũng như những người quen lao
động từ tấm bé; anh có thân hình vạm vỡ; những công việc bằng chân tay,
anh làm được nhiều, nhanh và khéo, nhưng anh rất quý những phút rảnh
rang ở trong tù hay ở trạm nghỉ để tiếp tục học. Hiện nay anh đang nghiên
cứu cuốn đầu của Marx, anh giấu cuốn sách cẩn thận trong bọc, coi như
một vật rất quý. Đối với các bạn bè, anh tỏ ra dè dặt, lạnh nhạt, không vồn
vã thân mật. Chỉ riêng có Novotvorov là anh gần gũi thân thiết; anh coi bất
cứ ý kiến gì của Novotvorov về bất cứ vấn đề nào, cũng đều là những chân
lý không thể bác đi được.
Anh cho là phụ nữ làm cản trở mọi hoạt động có ích nên anh rất khinh họ.
Nhưng anh lại thương Maxlova và đối xử tử tế với nàng vì anh cho nàng là
một điển hình của con người giai cấp dưới bị tầng lớp trên bóc lột. Cũng vì
thế anh ghét Nekhliudov, ít khi nói chuyện với chàng, và không bao giờ bắt
tay chàng; khi gặp nhau, Nekhliudov có đưa tay bắt, anh chỉ miễn cưỡng
đưa tay ra để chàng nắm mà thôi.

Chú thích:
(1) Arago: một nhà thiên văn học và vật lý học người Pháp (1786-1853).
Khi Laplace, một nhà toán học và thiên văn học có tiếng người Pháp
(1749-1827) đem cuốn "Cơ học thiên thể" (Mécanique Céleste) của mình