Nếu như đem so sánh trẻ em với đồng hồ đeo tay hoặc máy móc phức tạp
khác, chúng ta có thể nói, phương pháp dạy học kiểu cũ sẽ giống như dùng
ngón tay cái nhấn vào một bánh răng đồng hồ đeo tay đang đứng yên, ép nó
tiếp tục chuyển động. Kiểu chuyển động xoay tròn này hoàn toàn quyết định
bởi sức mạnh của ngón tay, việc giáo viên tiến hành giáo dục trẻ theo cách
trên cũng giống như vậy. Còn hệ thống giáo dục mới của chúng tôi giống
như lò xo kéo căng, có thể mang đến động lực bên trong cho toàn bộ thiết bị.
Nó là sự chuyển động bên trong đồng hồ đeo tay, chứ không phải là vì có
người lên dây cót. Cũng như vậy, trí tuệ tự phát của trẻ sẽ phát triển vô hạn,
nó trực tiếp dựa vào tiềm năng trí tuệ của trẻ em, chứ không phải do nỗ lực
của giáo viên quyết định.
Sự chuyển động, chính là hoạt động tinh thần tự phát, đến từ giáo dục
cảm giác trong hệ thống giáo dục của chúng tôi, được duy trì bởi trí tuệ của
nhà quan sát. Ví dụ, kĩ xảo và khả năng của chó săn không phải là do người
chủ huấn luyện nên mà sinh ra từ khát vọng của cơ quan cảm giác nào đó
mang tính bẩm sinh. Nhưng, người chủ khi mang con chó đi săn, đã tăng
cường ý thức quan sát cho nó, khiến cho nó ý thức được niềm vui đi săn.
Giống như người chơi dương cầm trong khi luyện tập, không chỉ đã hoàn
thành việc thưởng thức âm nhạc, mà còn tăng cường tính linh hoạt của ngón
tay. Anh ta đã có được niềm vui trong việc tạo ra giai điệu hài hoà mới,
ngược lại, niềm vui này lại đã tăng cường tính linh hoạt và khả năng cảm thụ
âm nhạc của anh ta. Chỉ có năng lực của chính bản thân một người mới có
thể hạn chế mức độ hoàn hảo cuối cùng mà anh ta muốn đạt được. Nhà vật lí
học cũng hiểu thế nào là âm thanh hài hoà, bởi vì đây là một bộ phận của
giáo dục khoa học, nhưng có thể đến bản nhạc đơn giản nhất anh ta cũng
không biết đàn. Cho dù giáo dục anh ta nhận được rất toàn diện, nhưng chỉ
hạn chế ở mặt kiến thức lí luận âm thanh học.
Trong giáo dục trẻ em, mục tiêu của chúng ta là giúp đỡ chúng phát triển,
chứ không phải là mang đến cho trẻ một kiểu văn hoá nào đó. Vì vậy, sau
khi cung cấp cho trẻ sự giáo dục thoả đáng có thể thúc đẩy phát triển cảm
giác, chúng ta cần bình tĩnh chờ đợi trẻ thể hiện khả năng quan sát của mình.
