bằng trực thăng tới Saint Petersburg. Ở đó, máy bay riêng của doanh
nhân Ulrich Bettermann từ Sauerland đang đợi ông ta, sẽ đưa ông ta
bay sang Đức. Ủy ban đón tiếp nhà tài phiệt bị thất sủng đợi ông ta ở
sân bay Berlin Schonefeld sáng hôm sau, sau cuộc họp báo của Putin,
gồm một trong số các luật sư của Khodorkovsky, cựu Bộ trưởng Ngoại
giao Đức Hans - Dietrich Genscher và Aleksander Rahr - chuyên gia
Đức về Nga. Từ năm 2011, theo yêu cầu của các luật sư của
Khodorkovsky, Genscher đã thương lượng với Putin và hai lần gặp
Tổng thống. Aleksander Rahr đã giúp thu xếp cuộc gặp bằng cách sử
dụng những mối quan hệ của mình. Sau nhiều năm ngồi tù, cựu tù
nhân được đưa vào khách sạn danh giá nhất Berlin - Khách sạn Adlon
- và sau đó tiếp tục đi xa hơn về Thụy Sĩ, nơi mà cho đến nay, ông ta
sống cùng gia đình trong một ngôi nhà phù hợp với vị trí của mình bên
hồ Geneva.
Với chỉ thị khoan hồng của mình, Vladimir Putin đã đặt dấu
chấm hết cho cuộc xung đột ầm ĩ nhất kỷ nguyên hậu Yeltsin, cho câu
hỏi chủ yếu vào đầu nhiệm kỳ thứ nhất của ông: chính quyền nước
Nga thuộc về ai. Mikhail Khodorkovsky đã là một đối thủ nguy hiểm
hơn Boris Berezovsky. Khác với người kia, cựu doanh nhân lớn này,
mặc cho quá khứ tội phạm của mình, sau khi bất ngờ mất vị thế đầu sỏ
tài chính đã gây dựng sự nghiệp thành công ở phương Tây như một
“tù nhân cá biệt” của điện Kremlin (147). Còn hồ sơ Yukos
ngày nay, kể cả sau khi Khodorkovsky được tự do, vẫn còn đang được
tòa án quốc tế xem xét, mặc cho tập đoàn này đã không còn tồn tại.
Cựu trùm dầu mỏ đã bị tạm giam từ tháng 5-2003. Năm 2005, tòa án
Moskva tuyên ông ta án tù vì tội trốn thuế, rửa tiền và chiếm dụng tài
sản người khác. Tại cuộc họp báo khi tới Đức (một cách biểu tượng,
nó được tổ chức ở tòa nhà vốn là nơi kiểm soát giấy thông hành cũ -
Checkpoint Charlie ở biên giới Cộng hòa Dân chủ Đức và Cộng hòa
Liên bang Đức, nay đã biến thành bảo tàng), Khodorkovsky nói sẽ
không tham gia vào chính trị nữa. Đồng thời, cũng theo lời ông ta, ông
