giấy vụng về, nào từng xấp có buộc dây, không buộc dây và những tờ rời la
liệt. Đó "tinh hoa tư tưởng con người" dồn lại, đánh đống vùi sâu trong đó!
Cao hơn buya-rô, che khuất ông thẩm vấn viên luôn.
Trong tôi bỗng nảy sinh một lòng thương kỳ lạ, thương cho một thằng nào
đó đồng cảnh ngộ. Vừa bị đêm qua, bao nhiêu "tác phẩm" tịch thu hết mang
về đây chất đống trong phòng Thẩm vấn, đặt dưới chân dung khổng lồ của
Lãnh tụ vĩ đại. Nó là ai, những đứa con tinh thần của nó nói lên điều gì mà
đến nỗi phải vô đây chịu tra tấn, chặt chân chặt tay rồi rốt cuộc cũng đến
hoả thiêu hết.
Chao ôi, bao nhiêu tư tưởng, công trình cả một thời đại văn hoá có khi đành
chịu đoạ đày trong lò lửa Lubyanka. Tàn than bay lên, bay cao lên… Niềm
đau đớn nhất trong tôi là chắc chắn rồi đây bọn đàn em, con cháu chúng tôi
lớn lên đâu chịu hiểu cho mà cứ tưởng cha anh chúng là một bầy ngu ngốc,
câm nín đến không nói lên được một điều gì.
*
Năm 1920 Ilya Eheenburg được Cheka mời tới để nghe một câu: "Bây giờ
anh làm sao chúng tôi tin là anh không chạy theo Wrangel đi". Ba mươi
năm sau, năm 1950 đại tá Zheleznov (một trong những ông đại tá cừ khôi
nhất của KGB) bảo thẳng những thằng bị bắt vô An ninh Quân đội: "Chúng
tôi đâu cần mất công chứng minh cho can phạm thấy họ có tội? Chính họ
phải làm sao cho chúng tôi tin họ không nuôi dưỡng tư tưởng phản động".
Ba mươi năm, hai điểm trùng hợp. Chỉ cần vạch một cái là có ngay một
đường thẳng. Vô cùng giản dị nhưng cũng là con đường máu của bao nhiêu
triệu con người.
Điều tra, thẩm vấn mà không cần chứng minh, lại buộc nạn nhân phải làm
sao cho tin được thì quả là tối giản dị, tối cấp tốc xưa nay nhân loại chưa hề
có! Khỏi cần bằng cớ mất công. Cơ quan còn tước bỏ của một thằng vừa bị
mất tự do nhiều thứ quá. Không được mang theo người chút gì, cấm thư từ
điện thoại nhắn tin. Cấm ngủ, cấm ăn, giấy bút không được xài, khuy nút
không được cài, nạn nhân chỉ được quyền run rẩy, chơ vơ ngồi một mình
trên chiếc ghế đẩu, đối diện ông thẩm vấn để cố đào bới óc chứng minh cho
