QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 18

xà lim luôn.
Thì ra Thầy đã nhận được “quô-ta” phải bắt mà vồ chưa đủ số lại không đủ
nhân viên cử đi làm lẹ lẹ cho kịp thì vừa vặn bà hàng xóm vô phòng khách
ngồi đợi. Có người sẵn đấy thì tống giam luôn!
Ngược lại là trường hợp Andrei Pavel ở thị xã Orsha, Cộng hoà Latvia, bị
NKVD vây bắt, hắn không chịu mở cửa mà vọt cửa sổ trốn thoát giông một
mạch sang Tây Bá Lợi Á. Hắn sinh sống ở đây, vẫn giữ nguyên tên tuổi cũ,
giấy tờ cũ mà Cơ quan có bắt bớ, đòi hỏi hay nghi ngờ gì đâu?
Thì ra lệnh truy nã chia ra làm 3 cấp: cấp tỉnh, cấp xứ và cấp liên bang.
Trong dịp bắt người thì non nửa số người bị bắt thuộc thẩm quyền cấp tỉnh,
mà ở cấp bậc này việc bắt người quá dễ. Chỉ cần một thư tố cáo của người
hàng xóm đủ rồi nên người này bị… hay người kia bị thì cũng như nhau!
Nhiều người từng liều như Andrei Pave và rút cuộc cũng chẳng sao. Chẳng
hạn như thình lình bị bố ráp hay vây bắt trọn cư xá… họ đâu có đợi để công
an vồ và thẩm vấn.
Họ cứ trốn chạy đại thì khỏi bị bắt, phiền phức. Ở lại chờ công an lấy khẩu
cung – nghĩa là chờ công lý – thì hành chính sẽ bị giam và ra toà chắc chắn
sẽ lãnh án. Vậy mà tối đại đa số lại lọt trường hợp sau, chán nản bó tay chờ
tù tội mới lạ!
Cơ quan đã có thông lệ là tìm bắt một người không được sẽ buộc gia đình
nạn nhân không được đi đâu hết. Để có gì thì còn có người trám vô chỗ đó.
Vấn đề là tạo ra một hồ sơ thì quá dễ đi!
Cũng vì chẳng cảm thấy có tội tình gì nên những người bị bắt đều không
phản ứng. Có thể họ bắt người khác, không bắt mình chăng? Họ bắt rồi
cũng phải thôi chớ. Chẳng hạn như trường hợp của ông giáo Ladyzheusky,
hiệu trưởng một ngôi trường ở quận Kologriv hẻo lánh năm 1937. Một hôm
đang đi ngoài chợ bỗng có một nông dân rỉ tai: “Aleksandr Ivanich… có
người cho hay tên ông đã có trên danh sách. Trốn đi cho mau!”.
Nhà giáo Aleksandr cứ ở lại, không chịu trốn. Cả trường có mình tôi trông
nom. Con cái họ cũng học tôi… không lẽ họ bắt tôi?”. Ông ta tin vậy
nhưng mấy hôm sau vẫn nằm khám như thường.
Đâu phải người nào cũng thấu hiểu thực tế như Vanga Levitsky, mặc dù