QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 215

Chà, còn cái bàn kê chình ình ở chỗ dễ thấy nhất trong xà lim. Trên bàn có
bình trà, bàn cờ, ít cuốn sách. Mãi sau này tôi mới hiểu tại sao phải kê bàn
chỗ đó. Thì ra luật lệ Lubyanka ấn định cả rồi: Lính gác một phút liếc vô
khuôn cửa một lần, bàn phải đặt chỗ đó để thấy ngay có thằng tù nào toan
làm ẩu không. Chẳng hạn lấy bình trà phá vách, lấy sách mồi lửa đốt khám,
hay nuốt bậy một quân cờ trốn nhiệm vụ công dân Xô Viết. Biết đâu
chừng? Ngay cặp kính đeo mắt ban đêm còn phải nạp kho sáng mai lấy lai
xài mà!
Nhưng thôi, được thế này cũng đã tiện nghi chán. Giải trí có cờ, có sách.
Ngủ có ghế bố, có nệm, có mền, mấy năm tác chiến có đêm nào tôi ngủ
ngon đến thế! Cũng có sàn nhà, dù hư hỏng. Và rộng rãi đi lại được bốn
bước kia mà. Xà lim chính trị phạm Lubyanka quả tuyệt vời!
Sướng nhất là nằm đây không sợ pháo kích. Quên làm sao tiếng đạn đại bác
đi véo véo trên không, rít róng giây lâu rồi “ầm” một phát? Đạn súng cối
“đi” thật êm, nhưng loạt phi đạn bốn phát loại Goebbels nổ đùng đùng, phá
thiệt dữ. Nhớ lại mặt trận Wormdit nơi đang đóng quân bị họ bắt. Tuyết phủ
ướt át, sình lầy khó chịu. Vậy mà vẫn lặn lội cực khổ tối ngày để canh bọn
lính Đức phá vòng vây.
Thôi thì mình muốn chiến đấu họ không cho, họ bắt vô đây thì cứ nằm đây.
Chúng ta đã để mất nhiều giá trị và còn mất thêm một lớp ngời sáng tạo vô
danh, những bậc tiền bối chẳng mấy khi có tên trong văn học tiền cách
mạng. Lâu lâu mới bắt gặp được một thoáng bóng dáng, như Marina
Tsvetayeva, như “Mẹ Mariya” với tập hồi ký lao tù.
Họ là những người đi trước, họ muốn vươn lên vượt khỏi những cái tầm
thường của cõi đời, họ nhằm những cái gì cao cả, thiêng liêng nên mất luôn
đất đứng. Họ là những người có nếp suy tư mãnh liệt, vùng thoát ra khỏi sự
sụp đổ của xã hội. Nhưng đối lại họ bị chế nhạo và liệt vào loại gàn dở, hẹp
hòi hủ lậu. Còn bị gán chung là một bọn “thối nát”. Số phận của họ là số
phận loài hoa nở quá sớm, đi trước mùa quá xa. Họ lại không chấp nhận
sống theo thời, không chịu cong lưng không giả trá luồn lọt. Mỗi lời của họ
phải có lập trường, phải có mê say, chống đối. Những con người đó phải bị
tiêu diệt: Phải bị guồng máy cuốn vô nghiến tan tành.