Sinai để tưởng chừng sự thực từ ánh lửa hiển hiện ra. Thấy thấm thía câu
thơ Pushkin: “Tôi muốn sống để suy tư và đau khổ!”. Tình cảnh chúng tôi
nằm đây quả là sống trong suy tư và chịu đựng đau khổ.
Có nhiều tối tôi còn đắm mình trong lý luận. Tranh luận với Susi về một
bàn cờ hoặc một đoạn truyện nào đó. Với Yuri thì mỗi chuyện mỗi cãi cọ
hăng hơn nhiều. Hai đứa còn trẻ ham hơn thua toàn đề cập những vấn đề
“nổ”, chẳng hạn kết quả cuộc chiến rồi đây sẽ ra sao. Gã gác khám lầm lì
bước vô lạnh lùng kéo vẹt tấm màn che cửa sổ xuống. Bên ngoài khung cửa
Mạc Tư Khoa ban đêm hẳn sửa soạn bừng sống với muôn màu ánh sáng.
Nằm xà lim lấy đâu ra ánh sáng muôn màu? Lấy đâu ra bản đồ để thảo luận
diễn tiến mặt trận Âu châu? Lại phải vận dụng óc tưởng tượng để ghi nhận
vào bản đồ trong đầu:
Lý luận của Yuri là cuộc chiến không dứt vì nó chưa thực sự mở màn. Hai
lầm lẫn đang là đồng minh chắc chắn sẽ xâu xé nhau, lúc bấy giờ mới là
đánh lớn và Hồng quân yếu thế, trang bị kém sẽ không thể chống nổi phe
đồng minh, nhất là lính Nga sẽ không chịu đánh hăng như đánh Đức! Yuri
lắc đầu nói khẽ: “Không bao giờ… Mình thua lẹ”. Tôi thầm thì vặn lại:
“Không thấy trận Ardennes sao?”
Chúng tôi còn vặn nhau nếu ông già Fastenko không xen vô chê cả hai!
Ông ta biểu tụi tôi chưa hiểu khối Tây phương và quả quyết không ai có thể
buộc phe đồng mình tấn công Nga được. Không bao giờ có chuyện đó.
Vả lại buổi tối là buổi chuyện trò thân mật để anh em thông cảm chớ đâu
phải để tranh luận gay cấn tay đôi? Tại sao ở tù không nói chuyện tù cho
hợp thời hợp cảnh. Có Fastenko là có sẵn một kho!
Qua lời kể của tù già Fastenko cả bọn chúng tôi đều lấy làm bất mãn vì tù
binh chúng tôi ngày xưa đâu có gì xấu? Phải hân hạnh lắm mới được là
chính trị phạm! Bà con thân thuộc cố nhiên là bênh vực, giúp đỡ (khỏi có
vụ tố cáo) mà còn được nhiều cô chịu: ở tù vì chính trị ra thiếu gì người đẹp
chưa hề quen chạy tới thăm hỏi, sẵn sàng “nâng khăn sửa túi”? Ngày xưa
gặp những ngày lễ trọng tù nào cũng có quà, bánh gởi vô cho. Mùa Thương
khó dân Nga ăn chay, trước ngày Phục Sinh có tập tục mang quà bánh vô
