lệnh đại xá và những kẻ được đại xá còn phải ở nán trong tù từ 2 đến 3
tháng, vẫn phải “công tác nhà lao” như thường.
Theo chân Fastenko từ Gia Nã Đại trở về nước có một ông bạn đồng
hương, cụ thủy thủ thiết giáp hạm Potemkin tham dự nổi loạn dưới tàu rồi
trốn sang Gia Nã Đại lâp nghiệp. Ông cựu thủy thủ bán hết sản nghiệp để
gom góp tiền, mang về làng cũ chiếc máy cày để cùng toàn dân sản xuất
xây dựng Xã hội chủ nghĩa. Chiếc máy cày được đóng góp vô một Nông
trường tập thể để đồng chí nào muốn lái cũng được…nên máy móc rã rời
cấp kỳ. Thì ra Cách mạng không giống như ông ta mơ ước 20 năm nay và
cán bộ lòi dần cái đuôi bất lực, chỉ thích chỉ huy để cho ra những huấn lệnh
ngược đời, ngu ngốc. Thất vọng quá đâm gầy rạc người, bao nhiêu đô la
Gia Nã Đại đổi thành rúp tiêu sạch và quần áo lành không có mà mặc, ông
cựu thủy thủ xin xỏ mãi mới được phép mang vợ con ly hương lần nữa. In
hệt lần rời tàu Potemkin, không một xu dính tui ông ta đành phải xin chân
thủy thủ để khỏi trả tiền tàu. Trở qua Gia Nã Đại lo “làm lại cuộc đời”, xin
một chân làm công trong nông trại in hệt ¼ thế kỷ về trước.
Hình như Stalin ưa gán tội Okrana (Mật vụ thời Nga hoàng) cho bất cứ
một đảng viên Cộng sản – và phần đông chính trị phạm – bị bắt giam. Đây
là một sự nghi ngờquá độ hay chỉ giản dị là “suy bụng ta ra bụng người”?
Cũng nên nhắc lại là thùng thiếc để trong xà lim Lubyanka chỉ để “tiểu”
chớ không phải để “tiêu”.
Tệ nạn “phải chia phần cho thật đồng đều” không hiểu có từ bao giờ
xong chắc chắn chỉ vì đói quá, đói thường trực. Không riêng gì tù, ngay
lính tác chiến ngoài mặt trận cũng phải chia phần ăn như vậy! Do đó mới
có mẩu chuyện khôi hài đen: mấy anh lính Nga chia bánh mì cứ phần to,
phần nhỏ mãi làm bọn Đức đang núp dưới chiếu hào đằng trước phải la lên:
“Chia gì chia mãi? Để đồng chí Chính ủy phần to nhất đi!”
Vụ nước trà tươi hành lang này làm nhà bác học Timofeyev Ressovsky
bất mãn ghê gớm. Ông này ở Bá Linh được đưa về nằm Lubyanka và công
kích cán bộ Cơ quan chỉ làm ẩu, rót nước trà cũng không nên thân, chứng
tỏ thiếu lương tâm chức nghiệp! Thay vì làm vòi ấm cho đàng hoàng cứ
