thoát trước rồi trao trả lại cho quân ta sau còn kẹt dữ (vậy là có tội tiếp xúc
với người ngoại quốc rồi!). Truy ra không có một tội nào buộc được thì
chính ở điều tra viên sẽ đề nghị một “giải pháp” thay vì trừng phạt.
Có người không phải đi an trí nhưng được đề nghị đổi chỗ ở song đổi chỗ ở
cách này khó sống! Có người may hơn được đề nghị sung vào Dân vệ,
nghĩa là cũng vẫn phải tách xa chỗ ở, xa gia đình. Cũng có người được ông
điều tra viên bắt tay, cho về nguyên quán (dầu điều tra kỹ đầy mình tội lỗi
và chỉ một tội bị giặc bắt làm tù binh cũng đủ ra pháp trường rồi!). Tuy
nhiên đừng hí hửng mừng vội. Chưa về đến nhà thì “hồ sơ” đã về đến nhà
trước để “lưu ý” Ủy ban Địa phương, qua hệ thống chặt chẽ của Bộ Nội
An. Đã bị Nội An lưu ý thì kể như muôn năm sống ngoài lề sinh hoạt xã
hội để có lệnh an trí tập thể (như hồi 1948-1949) là tự động bị mời đi vì
một tội trạng nào đó, tuyên truyền chống chế độ chẳng hạn.
“Phải chi tôi biết trước cung cách này”… Mùa Xuân năm ấy nhà tù nào
cũng rặt một điệu than thở đắng cay, chua chát vậy không! Nếu biết nhà
nước đối xử tệ hại đến mức này thì hồi hương làm chi? Thà đi biệt sang
Pháp, sang Thụy Sĩ hay vượt biển, băng mấy đại dương cũng được.
Nếu biết là “lỡ rồi” thì đáng lẽ phải biết sớm hơn, chớ đâu có dại dột xung
phong xin ra tiền tuyến năm 1941. Biết từ hồi đó thì phải xoay sở vận động
bằng được một chân “miễn lính” ở một hậu phương nào an toàn nhất để hết
chiến tranh làm “ông lớn” như bao nhiêu thằng khác! Không được thì đào
ngũ phứt cho rồi. Chắc chắn là không chết mà có ở tù cũng chỉ tối đa 8 năm
có khi 7 không chừng! Ở tù đào ngũ vẫn có thể tù cha kia mà. Lại không bị
liệt vào hạng quân thù, phản quốc, chính trị phạm. Chỉ nhẹ nhàng “phạm
nhân không chính trị”! Dĩ nhiên vụ đối xử đẹp với tù đào ngũ, bị nhiều giới
chỉ trích nặng (Bọn đó phải để ở rục xương. Không tha thứ được!) Nhưng
nói thế thôi, có lệnh đại xá là chúng cũng về hết, chẳng kẹt một thằng!
Chỉ tội nghiệp những thằng bị vướng Điều 58 khoản 10. Đang ở đơn vị hay
nằm nhà bỗng bị mời đi và tống giam về tội “có âm mưu xách động, có tư
tưởng chống đối chế độ. Cũng lãnh bằng giá mọi người tức tối thiểu 10
năm chẵn mà đau ở chỗ tù vô duyên, không làm được một cái gì, chỉ ru rú
