Quả nhiên cứ ngoan ngoãn, bình tĩnh ngồi đợi thì có người mở cửa cho ra.
Theo Kozyrev đây là một biện pháp để đo thật chính xác sự khuất phục của
phạm nhân, coi đã "vô khuôn khổ" tức cong lưng đến mức độ nào, xét vì so
với cảnh biệt giam trong cát-xô thì được giam chung ngoài xà lim quả là
thiên đường.
Sau chầu cát-xô tai Kozyrev bị điếc đặc tới nửa năm lại thêm chứng nổi
mụn cuống họng. Gã bạn đồng xà lim chỉ vì cát-xô nhiều quá hoá điên cho
nên hắn bị nhốt chung với 1 thằng khùng trên một năm liền. So với hệ
thống TON thì ngục dữ Schlusselburg thời Nga hoàng có 3 thằng điên đã
ăn nhằm gì!
Khi phạm nhân đã chịu khuất phục tới cỡ Kozyrev thì phải hiểu là mũi gai
tù ngục đã dần dà được mài nhọn tới mức tối đa. Đầu gai đằng kia có nghĩa
lý gì, phải không?
Không hẳn vậy, mỗi người quan niệm một khác. Thiếu gì dân trại Cải tạo
được về nằm khám đặc biệt lấy làm sung sướng như đi nghỉ mát. Như
Vladimir B. Zeldovich ở trại Abez và Anna P. Skripnikova ở trại Kemerovo
được chuyển về khám đặc biệt Vladimir năm 1956. Nữ phạm nhân Anna
không ngờ ở đây còn được phép 10 ngày 1 lần làm đơn khiếu nại
thư viện có cả sách ngoại quốc và lại cho coi danh sách cả năm trước.
Luật lệ nước Nga vốn "cao su" ở chỗ nhiều nữ phạm nhân (có chồng tù) bị
án tù, mà chỉ cần một lệnh ban ra cả ngàn con người bị đưa vô quần đảo cái
một. Không cần xử lại, khỏi giải thích (nếu giải thích thì có thể nói trại
Kolyma chưa khai thác vàng đủ số ấn định). Vì vậy khám đường thực sự
chỉ là cửa ngõ để nhập trại.
Đến đây mới là phần quan trọng trong cuộc đời tù tội. Đang yên lành trong
cuộc sống thường dân phút chốc mất tự do. Chịu đựng đủ mọi cực hình, bị
tẩy sạch tất cả những gì còn bám víu trên người. Như một chậu nước sông
bị khuấy động lên rồi đi từ từ cho lớp bùn đóng xuống đáy.
Tay thằng tù chìa ra mân mê từng hòn đất ngoài vườn rau, vườn hoa. Giờ
đây chẳng còn gì, ngoài nhựa đường! Hắn muốn ngẩng đầu lên, ngước nhìn
Thượng Đế. Không được, cấm ngẩng. Phải cúi xuống! Hắn muốn lắng tai
