Tobolsk, phải có Verknhe Uralsk, Aleksandrovsk, nếu khám Orel bị hư hại
nhiều vì Đệ nhị Thế chiến thì phải có khám Dmitrovsk Orlovsky khang
trang, tối tân và kiên cố hơn.
*
Xét về phương diện thực phẩm thì thập niên 1920 tương đối dễ chịu đối với
"chính trị phạm": bữa trưa còn có ít thịt, rau tươi, sữa còn mua được dưới
Câu lạc bộ. Thời kỳ 1931-1933 khẩu phần chính trị phạm cũng sút dần:
thiếu máu, chóng mặt là bệnh quá thường. Phạm nhân Korneyev ở khám
đặc biệt Vladimir năm 1947 cả ngày kêu đói: 450 gam bánh mì, 2 viên
đường, 2 đĩa "súp" vơi vơi. Chỉ có một thứ được xài không giới hạn là nước
sôi. Tuy nhiên tù còn được ăn vậy là khá, dân ở ngoài còn chết đói mà.
Những năm tương tự, nhà nước cho phép thân nhân gởi đồ tiếp tế thả giàn.
Miễn có để mà gởi.
Chế độ nhà tù Xô Viết ánh sáng cũng giới hạn. Những năm 1930-1940 xà
lim nào cũng chỉ sáng lờ mờ vì hệ thống "nút chặn" cửa sổ, cửa kính đục,
giàn lưới thép gài phía ngoài. Phải tối tăm tù mới xuống tinh thần! Đọc
sách báo chỉ tổ hại mắt. Nhưng đêm đến lại khác! Đèn điện phải chong
sáng trưng, chói chang suốt đêm.
Ánh sáng đã vậy thì không khí cũng giới hạn luôn. Theo thông lệ những ô
cửa sổ chỉ mở một phần, chỉ trong lúc tù đi làm vệ sinh. Đi dạo thì mỗi nhà
tù mỗi khác: từ 15 tới 45 phút. Đất không được đụng tới, khỏi có vấn đề
trồng cây, làm vườn. Mọi sự thăm viếng của thân nhân bãi bỏ từ 1937, cho
đến bây giờ vẫn chưa được phép. Về thư từ thì một tháng hai lần có thể viết
thư ra cho những người ruột thịt nhưng nhận thư thì có khi hàng năm không
có 1 cái. Ở Kazan có lệ thư nhà gởi tới sau khi đọc phải nộp cho Ban Quản
đốc trong ngày hôm sau.
Thông thường người nhà vẫn được phép gởi tiền và tù có thể dùng tiền đó
mua thực phẩm, đồ thực dụng ở Câu lạc bộ. Dĩ nhiên vấn đề có chút đồ đạc
trong xà lim là hãn hữu. Ở Suzdal nữ phạm nhân Adamova kể như có
phước lớn mới có nổi một giường cây và một bàn cây nho nhỏ. Các xà lim
khác đồng loạt ghế sắt xếp vô vách và bàn chôn chân cứng dưới sàn!
