*
Than ôi, nếp sống khám tiếp nhận là như vậy đó mà bọn tôi có hồi đã mơ
màng, mong ước sao cho mau đến nơi để nghỉ ngơi cho thoải mái con
người một chút! Chẳng là bị dồn ép mấy ngày liền trên xe Stolypin, chỉ
khấp khởi mong đến một chỗ nào có thể duỗi chân ra một lúc, hay đứng
thẳng lên được cũng đỡ khổ. Cứ tưởng bề nào cũng qua được cái nạn “đi
cầu có hộ tống, 1 phút 1 đầu”. Nước uống ít ra cũng không hạn chế, không
chừng còn được nấu sôi lên pha chút trà nữa! Và đồ ăn thì chắc chắn khỏi
phải “trao đổi” quần áo mới đòi lại đủ khẩu phần của mình hàng ngày. Thế
nào chẳng có đồ ăn chín, đồ nóng? Mà tệ nhất cũng phải có chút nước để
tắm qua loa, xối nước lên người chỉ để phải gãi ngữa tối ngày chớ. Than ôi,
quăng lên quật xuống mấy đợt trên xe bít bùng, xương cốt tụi tôi muốn rời
rã. Tay đứa nào cũng giơ lên hết nổi sau những màn tay xách đồ, tay ôm eo
thằng đằng trước, hoặc đi cúi lom khom như một đàn ngỗng.
Mà thôi, cứ cho rằng không có đủ ngần ấy thứ đi nữa tụi tôi cũng thấy lên
tinh thần chán. Lên xe Stolypin là chỉ mong đến khám tiếp nhận cho xong.
Thì bây giờ đến nơi rồi đấy. Chẳng khám tiếp nhận là gì đây?
Điều nhận xét trước tiên là nơi đây cũng có những cái ước mơ của tụi tôi
trở thành sự thực. Nhưng cũng có nhiều diễn biến quả thực là không dám
ngờ.
Chẳng hạn như vấn đề tắm táp sao đây? Chưa biết. Nhưng đột nhiên thấy ra
lệnh: Đàn bà phải hớt tóc, cấm để tóc dài (khám Krasnaya Presnya, tháng
11 năm 1950). Lại còn cả dãy đàn ông cỡi truồng đứng sắp hàng cho đàn bà
hớt tóc giùm nữa mới là khổ. Ở Vologda sếp phòng tắm là mụ mập Motya.
Thấy đủ số cho đi tắm một lượt được rồi là mụ đứng dậy hô lớn: “Đứng
dậy, mấy cha!”. Mụ sẽ đưa cả đám vô vòi nước nóng. Ở khám tạm Irkutsk
lại khác: Phụ trách phòng tắm phải toàn là đàn ông! Khám Novosibirsk thì
giữa mùa Đông tháng giá tù cũng ráng tắm nước lạnh cho quen. Có phản
đối thượng cấp thì một ông Đại úy sẽ hầm hầm bước vô, khẽ đưa mấy ngón
tay vô vòi nước, quát ầm lên: “Tao thấy nước thế này là đủ nóng rồi! Đòi
hỏi cái gì? Nhưng thôi, thiếu gì nạn tắm đặc biệt. Cũng tắm, nhưng tắm
cạn, tắm khô. Cởi quần áo ra, vứt vô chảo cho lên bếp lò rang khô (cho