còn có thùng bỏ thư đàng hoàng nhưng lấy đâu ra giấy, viết chì? Kiếm cho
ra một cái gì có thể gọt viết chì cũng khó trần ai! Phải xoay sở một mảnh
giấy gói thuốc rê, gói đường gì đó rồi vuốt ve cho thẳng thắn, nài nỉ mượn
cây viết chì cùn của gã cùng nằm chung xà lim. Nắn nót viết thế nào cũng
cứ nguệch ngoạc nhưng gia đình sung sướng hay lo lắng cũng vì nó.
Thiếu gì bà vợ vừa nhận được mấy chữ của chồng vội cuống cuồng tìm đủ
mọi cách để mò tới tận khám tiếp nhận chỉ cốt dể nhìn thấy tận mặt chồng.
Chẳng bao giờ được phép vô thăm. Chưa nghe nói khám tiếp nhận nào cho
phép hết. Khéo xoay sở lắm cũng chỉ gởi vô thêm được ít đồ nuôi càng làm
bận tâm thêm. Vì vậy mới có sự tích trông chồng dưới đây mà theo ý tôi
phải dựng tượng đá kỷ niệm đúng chỗ mới đáng để đời sau suy ngẫm.
Vụ này xảy ra năm 1950 ở khám tiếp nhận Kuibyshev. Khám choán trọn
một vùng đất thấp nhưng từ đây nhìn xuống vẫn thấy cây cầu Zhiguli trên
sông Volga. Tiếp giáp với khám ở phía đông là cả một sườn đồi sừng sững
cỏ xanh, hệt như bức tường thành khổng lồ chắn ngang, cao vòi vọi. Hoạ
hoằn lắm mới thấy đàn dê được trẻ chăn lên ăn cỏ sườn đồi. Bỗng đâu một
buổi trưa mùa hạ có bóng người lạ thấp thoáng trên đồi: một phụ nữ tỉnh
thành! Nàng đứng sững một chỗ, tay đưa lên che nắng, nghển cổ ngó xuống
nhà giam. Giờ đi dạo thường nhật, dưới sân khám cả 3 xà lim trên 300 con
người cùng được thả ra cho đi chơi một lượt, ở 3 khoảng sân cách nhau.
Sừng sững trên sườn đồi, người đàn bà đứng nghển cổ ngóng xuống mãi.
Xa xôi, cách trở như vậy thì thấy mặt chồng sao nổi, 1 con kiến giữa đàn
kiến 300 con? Hoạ may nhờ linh tính! Chắc hẳn xin phép vô thăm không
được nàng mới leo lên đồi ngó xuống, cố tìm hình ảnh người thân.
Dưới chân khám bao nhiêu con mắt ngóng lên. Dưới này lặng gió nhưng
sườn đồi chơ vơ chắc gió thổi ào ào. Gió lộng thổi tạt mớ tóc dài buông
xõa, xiêm áo bay phơi phới. Còn cảnh tượng trông chồng nào thiết thực
sống động và gợi tình bằng? Tôi cho rằng ở ngay chỗ sườn đồi ấy, nhìn
xuống khám Kuibyshev dưới này, phải dựng pho tượng thiếu phụ trông
chồng cho đời sau chiêm ngưỡng.
Bữa hôm đó thiếu phụ đứng làm pho tượng sống lâu. Dĩ nhiên thấy tù xôn
