gớm vậy? Ấy là mới có chức trưởng toán, coi mấy thằng bạn đồng tù, làm
tạm ít ngày! Quả là một ham muốn hèn hạ, nhục nhã. Chức vụ, quyền hành
hấp dẫn con người ta ghê gớm tới mức này sao?
*
Nếu Mạc Tư Khoa là thủ đô Liên bang Xô Viết thì trung tâm điểm của
quần đảo phải là khám tạm Krasnaya Presnya. Từ Đông sang Tây hay xuôi
Nam ngược Bắc du khách đều ghé ngang Mạc Tư Khoa cho tiện thì tù đi
đày trại Cải tạo là phải tập trung về Krasnaya để nơi đây làm công việc
phân phối đi toàn quốc. Chỉ những chuyến xe hàng chở đám quân nhân
lãnh án toà Mặt trận là không vô Mạc Tư Khoa mà chỉ lượn sát Krasnaya
kéo một hồi còi chào mừng. Hồi tôi vô thì trung tâm điểm chật cứng người
tưởng nứt bể đến nơi đang phải xây thêm cơ sở mới.
Vẫn biết tập trung là phải về Krasnaya Presnya nhưng rồi đi đâu thì tù làm
sao biết nổi? Mấy năm sau Thế chiến II thì ngay những ông lớn nhất của
Tổng Nha Quản trị các trại Cải tạo cũng mù tịt. Thời đó quần đảo chưa
được tổ chức chu đáo như những năm 1950 về sau: không có lộ trình vạch
sẵn, khỏi thông báo nơi đến. Chỉ thị kèm theo mỗi chuyến tù chỉ đại khái:
“Tên X, phải canh chừng thật gắt gao” hay “Tên Y, chỉ được lãnh công tác
không chuyên môn”.
Thông thường gã trung sĩ tưởng toán hộ tống chở tù đến là bước vô văn
phòng khám Krasnaya, tay xách theo một chồng, vài ba chồng hồ sơ cá
nhân, những kẹp bìa rách rưới cột sợi dây gai. Hắn sẽ tiện tay liệng vô hộc
tủ, trên mặt bàn, hoặc dưới gầm ghế, trong xó nhà không chừng. Dưới xà
lim tù nằm ngồi đứng ngổn ngang thế nào thì trên văn phòng hồ sơ của họ
cũng in hệt. Rồi đây cột tuột ra, hồ sơ tha hồ nằm tứ tán, lung tung, nằm
đầy 1 phòng, 2 phòng, 3 phòng! Sắp đặt, dọn dẹp cho thứ tự khỏi có. Mấy
bà mấy cô thư ký chẳng buồn để ý. Còn mắc lau mồ hôi, mắc quát nạt.
Ngồi tán gẫu với nhau hay lã lướt với mấy sếp. Hồ sơ cứ việc ngập ngụa,
thư ký cứ nhởn nhơ. À, tù đi trại xa thì một tuần năm bảy chuyến. Đi gần
thì xe bít bùng, ngày nào chẳng đưa đi cỡ 100 mạng? Một thằng đi đày thì
hồ sơ bắt buộc phải đi kèm. Biết vậy là đủ lựa chọn làm gì? Chi bằng giao
