“Anh là Shendrik? Chui xó nào kiếm hụt hơi mới thấy? Anh kỹ sư Cơ khí
chớ gì? Shendrik không dám chối. Bèn gật đầu thì được lệnh, chuẩn bị đi.
Lần này đi tuốt ra ngoài đảo Thiên Đàng (quần đảo cũng có hòn mang tên
Paradise vậy chớ). Chắc ra đến đảo “Thiên Đàng” cuộc đời kỹ sư Cơ khí
Shendrik mới tạm yên. Thôi thì đâu cũng là quần đảo, cần gì phải biết – và
biết sao nổi – tại sao có vụ di chuyển tứ tung Đông Tây Nam Bắc khó hiểu
thế này?
*
Chỉ vì chỗ đi đến, đến đi lung tung và khó hiểu vậy mà đời sống ở “cửa vào
quần đảo” đâm đặc biệt! Những con ruột Cải tạo đầy mình kinh nghiệm do
đó thường dạy bảo bọn đàn em mới mặt tuyệt đối chớ thắc mắc mất công.
Bảo đi thì đi, ở lại càng tốt! Mấy chú phải biết nằm khám chuyển tiếp là
thiên đường so với Trại Cải tạo. Ăn chỉ tối thiểu nhưng đảm bảo (đó là
khẩu phần NGÀY NGHỈ ở trại mà). Chẳng phải lao động cong xương sống.
Nếu không chật chội quá thì có quyền tối ngày nằm ngủ thả giàn. Ăn thiếu
thì ngủ bù, nuốt xong bữa cháo có quyền nằm dài ra ngủ đợi bữa cháo sau.
Còn gì sung sướng bằng được ngủ suốt ngày, nhất là với những tay từng
phải vô trại làm công tác không chuyên môn? Chao ôi ban ngày mà ngủ
được thì thế gian đi chóng lắm lắm!
Nói chung là vậy. Thiếu gì khám tạm bắt tù lao động không thua trại Cải
tạo? Lao động cải tạo con người! Nhiều ông Quản đốc tinh thần cao đã bắt
tù đi làm như điên để có dịp cải tạo tư tưởng, và gây thêm quỹ nhà tù. Như
khám tạm Kotlas có lệ bắt đi chở củi, mỗi toán năm bảy mạng kéo xe trượt
tuyết dọc sông Diva 10 cây số xuống tới Vychegda. Nơi đây phải kiếm cho
đủ 13 thước khối củi đốt, chất lên xe kéo về khám (ấy là mới khởi sự công
tác!). Ít nhất cũng là một dịp tập luyện cho quen trước khi nhập trại chớ.
Toán người ngựa tụi tôi tuy thiếu nghệ sĩ Repin cũng vẫn còn trưởng toán
Kolupayev, kỹ sư Điện Dmitriyev, Trung tá Quân nhu Belyayev, Chủ tịch
Hợp tác xã Vasily Vlasov và mấy anh em khác.
Thời kỳ chiến tranh khám tạm Arzamas có lệ tăng khẩu phần tù (ít ra cũng
thêm được vài cộng của cải) để làm công tác sản xuất thường trực. Vùng
