Tất nhiên một người Nhật ở tuổi 55 trên thực tế không “nghỉ hưu” ngay
và cũng không thể làm được điều đó. Ông ta còn tiếp tục làm việc cho một
người chủ khác, thường là một công ty nhỏ, với thù lao thấp hơn, hoặc “tự
thuê mình” làm những công việc thủ công hoặc làm công nhân thời vụ.
Điều này cũng đúng đối với tất cả các nước phát triển khác. Ở đó người ta
luôn cho rằng, người lao động “nghỉ hưu” thì sẽ thôi không làm việc nữa;
nhưng ngày càng có nhiều trường hợp “ngoại lệ” không đi theo nguyên tắc
này nữa. Đặc biệt, trong những thời kỳ lạm phát ngày càng cao thì càng có
nhiều người về hưu vẫn làm việc dưới một hình thức nhất định bằng cách
tìm việc làm thêm, tạm thời hoặc thời vụ. Và những người nghỉ hưu mà
thực tế chưa nghỉ hưu thực sự này sẽ không báo cáo thu nhập cho cơ quan
thuế.
Các nước Xô Viết không có quy định về thuế thu nhập. Các khoản thuế,
và thường vô cùng cao, là các khoản thuế đánh vào các lượng hàng hóa tiêu
thụ. Chính vì thế, cũng không có lý do gì khiến người ta phải giữ bí mật
khoản thu nhập sau khi nghỉ hưu của mình. Chúng ta cũng biết rằng tại
Nga, những người lao động đã nghỉ hưu có độ tuổi dưới 70 hoặc 75 đều
làm thêm toàn hoặc bán thời gian, bởi nếu họ không làm như vậy, nền kinh
tế của Nga sẽ bị phá vỡ. Thậm chí, ngay cả ở các nước phát triển không
theo Chủ nghĩa Xã hội, nơi mà tiền trợ cấp hưu trí cao hơn rất nhiều so với
các nước Xô Viết “keo kiệt”, cũng có rất nhiều người - những người luôn
báo cáo là “đã nghỉ việc” hay không có khoản thu nhập nào khác ngoài tiền
trợ cấp hưu trí - cũng đều đi làm thêm, ít nhất là làm bán thời gian.
Lựa chọn duy nhất mà các nước phát triển có được khi đó là chấp nhận
rằng độ tuổi về hưu truyền thống đã trở nên lỗi thời - Mỹ cũng đã nhận ra
vấn đề này - hay chấp nhận việc về hưu theo đúng quy định ở một độ tuổi
nhất định, sau đó chấp nhận thực tế rằng những người đó vẫn đang tiếp tục
làm việc và không báo cáo thu nhập cho các cơ quan thuế, là một hiện
tượng đang ngày một gia tăng tại các nước Tây Âu. Chính yêu cầu độ tuổi
nghỉ hưu “bắt buộc” thấp hơn của Liên đoàn lao động châu Âu đã khiến
