này cho chúng ta thấy: Machiavelli đã hiểu được tận gốc rễ khía cạnh chính
trị của bản chất con người.
Hơn thế nữa, Machiavelli còn ảnh hưởng sâu rộng tới hai lĩnh vực khác
của đời sống chính trị. Trước hết, Machiavelli là một người yêu nước nồng
nàn. Ông sống vào thời kỳ Italia bị chia nhỏ thành hàng chục công quốc và
thành bang nhưng riêng ông gắn bó rất nhiều với Florence, thành phố quê
hương. Lời kêu gọi giải phóng Italia khỏi nạn ngoại xâm mà Machiavelli đề
cập ở chương cuối cùng của cuốn Quân vương đã làm thức tỉnh lòng yêu
nước của người dân Italia và báo hiệu về một đất nước Italia thống nhất.
Phải tới hơn 3 thế kỷ sau, ước mong này của ông mới trở thành sự thật khi
vào năm 1861, Italia hoàn toàn thống nhất, thoát khỏi ách đô hộ và chiếm
đóng của các lực lượng ngoại bang, còn Machiavelli được thừa nhận là một
nhà tiên tri của chủ nghĩa yêu nước hiện đại.
Thứ hai, Machiavelli đã có những đóng góp vĩ đại với tư cách là một nhà
tư tưởng quân sự. Ông được nhìn nhận là người sáng lập của môn khoa học
quân sự hiện đại. Tác phẩm Nghệ thuật chiến tranh của ông đã đặt nền
móng cho kỹ thuật quân sự hiện đại. Nói một cách tổng quát hơn, những
luận điểm của ông trong cuốn Quân vương về việc sử dụng vũ lực để chiếm
đoạt, nắm giữ và tăng cường quyền lực chính trị là nền tảng vững chắc cho
những công trình nghiên cứu của nhà lý luận quân sự vĩ đại Karl von
Clausewitz (1780-1831) - tác giả cuốn Luận về chiến tranh (1833).
Đồng thời, đề xuất không ngừng của Machiavelli về quân đội quốc gia
và những nỗ lực của ông khi còn đương chức trong việc xây dựng đội quân
như vậy cho nhà nước cộng hòa Florence đã tiên đoán về tầm quan trọng và
mức độ phổ biến của quân đội quốc gia trong hầu hết các cuộc chiến tranh
giữa các nhà nước hiện đại, kể từ sau cuộc Cách mạng Pháp.
Lịch sử cho thấy Machiavelli đã có ảnh hưởng sâu sắc tới nhiều thế hệ
độc giả. Chắc chắn là chúng ta sẽ học được rất nhiều từ ông về bản chất
chính trị của con người và tư tưởng của nhân loại vào thời kỳ Phục hưng.
Đây là những bài học quan trọng và rất quý báu. Tầm quan trọng của
