lại, người lên ngôi nhờ sự ủng hộ của dân chúng sẽ ở vị thế độc tôn, không
thấy có ai, hoặc có rất ít người, không muốn tuân phục mình.
Ngoài ra, người ta không thể bằng cách đối xử công bằng, không làm tổn
hại người khác, mà làm hài lòng giới quý tộc, nhưng cách này lại có thể
làm hài lòng dân chúng, bởi vì mục đích của họ chính đáng hơn mục đích
của giới quý tộc; một bên muốn hà hiếp còn bên kia chỉ muốn không bị hà
hiếp thôi. Cũng cần nói thêm rằng một vị quân vương không bao giờ có thể
bảo vệ mình trước một dân chúng thù nghịch, bởi vì họ quá đông, trong khi
đó thì có thể bảo vệ mình trước giới quý tộc vì họ chỉ là số ít. Điều tồi tệ
nhất mà quân vương có thể gặp ở đám dân chúng thù nghịch là bị ruồng
rẫy; trong khi đó với giới quý tộc thù địch thì ngài không chỉ lo bị ruồng
rẫy, mà họ còn nổi lên chống lại ngài nữa; do nhìn xa và khôn ngoan hơn,
giới quý tộc luôn ra tay kịp thời để cứu bản thân họ, và để nương nhờ sự
che chở của những kẻ mà họ tin là sẽ chiến thắng. Hơn nữa, quân vương
bắt buộc phải luôn sống với nhân dân của mình, nhưng ngài sẽ vẫn bình
thường mà không cần các quý tộc cũ, có thể đưa họ lên hay hạ họ xuống
hàng ngày, và có thể trao cho họ quyền lực hoặc lấy đi khi nào ngài muốn.
Vì vậy, để làm rõ điểm này, tôi cho rằng nên nhìn vào giới quý tộc theo
hai hướng: hoặc là họ sẽ hình thành cách cư xử sao cho hoàn toàn gắn bó
với vận mệnh của ngài, hoặc là không. Những kẻ gắn bó và không tham
tàn, cần được vinh danh và ưu ái; những kẻ không gắn bó có thể được cư
xử theo hai hướng; họ có thể không gắn bó do sự nhu nhược và thiếu can
đảm thường tình, khi đó ngài cần sử dụng họ, đặc biệt là những kẻ giỏi
tham mưu; và nhờ thế, vào lúc thịnh thì ngài tô điểm cho danh tiếng của
mình, vào lúc suy thì ngài cũng không phải sợ bọn họ. Nhưng nếu vì những
mong muốn đầy tham vọng của họ mà họ không muốn gắn bó, thì đó là dấu
hiệu cho thấy họ nghĩ cho bản thân nhiều hơn là cho ngài, và bậc quân
vương phải đề phòng chuyện như vậy, và phải lo ngại bọn họ như là kẻ thù
bên ngoài, bởi vì vào lúc suy vi họ luôn góp phần hủy hoại ngài.
Vì thế, kẻ nào trở thành quân vương nhờ sự hậu thuẫn của dân chúng sẽ
cần duy trì sự thân thiện với họ, và đây là điều mà ngài có thể thực hiện dễ
