QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 35

bằng một kẻ có thể tống khứ chính ngài khỏi vương quốc này.
Khát vọng chinh phục là một điều vô cùng bình thường và mang tính
bản năng. Một người đàn ông có khả năng chinh phục luôn được ca ngợi và
không bị chỉ trích nhưng một kẻ bất tài mà lại muốn chinh phục thì chỉ để
lại những lỗi lầm và chê trách. Bởi vậy, nếu nước Pháp có thể tấn công
vương quốc Naples bằng chính quân đội của mình thì nên làm vậy, còn nếu
nước Pháp không thể thì đừng nên chia xẻ vương quốc Naples với kẻ khác.
Nếu như việc chia xẻ xứ Lombardy với người Venice có thể được tha thứ vì
nhờ đó, vua Louis có thể đặt chân vào Italia thì những sự chia chác khác
đều đáng bị lên án, vì thực ra ngài không cần đến những điều đó.
Vua Louis đã phạm phải năm sai lầm: ngài tiêu diệt những kẻ yếu
hơn mình; tăng cường cho một thế lực khác ngay tại Italia, rước vào Italia
một kẻ ngoại bang hùng mạnh, không tới Italia sống, và không di dân chính
quốc tới sinh sống tại đây. Những lỗi lầm trên có thể đã không gây hại nếu
ngài không phạm tiếp lỗi thứ sáu: làm suy giảm sức mạnh của người
Venice. Lầm lỗi là vì nếu ngài đã không lỡ khiến Giáo hội mạnh lên cũng
như không lỡ rước người Tây Ban Nha vào Italia thì việc ngài làm suy yếu
người Vencie là hợp lý và cần thiết. Nhưng ngài đã trót hành động như thế
thì ngài lại không bao giờ nên để cho người Venice suy yếu.
Chừng nào còn mạnh như xưa, người Venice còn tìm cách ngăn
không cho những kẻ khác chiếm đoạt xứ Lombardy bởi vì chính người
Vencie muốn trở thành chúa tể của xứ Lombardy và những kẻ khác cũng
chẳng muốn giành mảnh đất này từ tay nước Pháp để trao cho Venice. Khi
đó, chẳng có kẻ nào lại dám chọc giận đồng thời cả nước Pháp và xứ
Venice.
Nếu ai đó cho rằng vua Louis nhượng xứ Romagna cho Giáo hoàng
Alexander và vương quốc Naples cho Tây Ban Nha để tránh chiến tranh thì
tôi xin nhắc lại điều đã nói ở trên: để tránh chiến tranh, không bao giờ cho
phép những rối ren nảy sinh, bởi chiến tranh thì không thể tránh được
nhưng có thể lợi dụng để lấy đi lợi thế của kẻ khác.
Nếu ai đó nói rằng vua Louis đã hứa nhượng lại xứ Romagna cho
Giáo hoàng để đổi lấy chức vị Hồng y Giáo chủ cho Tổng giám mục xứ