QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 83

Chỉ người nào không muốn chinh phục mới dùng những đội quân
này bởi chúng nguy hiểm hơn nhiều so với đám lính đánh thuê. Sử dụng
chúng tất yếu sẽ khiến ngài bại vong. Chúng hoàn toàn thống nhất và chịu
sự chỉ huy của kẻ khác. Lính đánh thuê thì cần nhiều thời gian và cơ hội
hơn nếu chúng có ý định hãm hại ngài sau khi giành chiến thắng, vì chúng
không phải là một khối thống nhất và chúng được ngài thuê và trả lương.
Còn kẻ được ngài phong làm chỉ huy chúng thì không thể ngay lập tức tập
trung đủ quyền lực để làm hại ngài. Tóm lại, điều nguy hiểm nhất ở lính
đánh thuê là sự hèn nhát, còn ở ngoại binh là sự liều lĩnh.
Quân vương khôn ngoan luôn tránh xa những loại quân này mà chỉ
dựa vào chính thần dân của mình. Quân vương thà thất bại với quân đội của
mình hơn là chiến thắng với quân đội của người khác, vì chiến thắng bằng
ngoại binh không phải là chiến thắng thực sự. Tôi không do dự trích dẫn
Cesare Borgia và các chiến công của ông làm hình mẫu. Vị công tước này
tiến vào Romagna bằng ngoại binh, một đội quân toàn lính Pháp và đã
chiếm được Imola và Forlì. Nhưng khi thấy đội quân này không đáng tin
cậy, ông quay sang dùng lính đánh thuê là gia tộc Orsini và Vitelli vì nghĩ
rằng chúng ít nguy hiểm hơn.
Sau khi thấy chúng cũng không đáng tin, thiếu trung thành và đầy
xảo trá, ông đã loại bỏ chúng và quay sang dùng quân đội quốc gia của
mình. Thật dễ dàng nhìn thấy sự khác biệt giữa hai loại quân này khi ta so
sánh tiếng tăm của công tước khi dùng quân Pháp, quân của gia tộc Orsini
và Vitelli với khi ông dựa vào đội quân của chính mình. Khi dùng quân đội
quốc gia, tiếng tăm của ông ngày một tăng. Khi thực sự thống lĩnh quân đội
của chính mình, ông được kính nể hơn rất nhiều.
Tôi không muốn đi quá xa khi nhắc đến những trường hợp gần đây
của Italia, nhưng tôi cũng không muốn lại bỏ sót Hiero của Syracuse, người
tôi đã từng nhắc đến ở trên. Là thống lĩnh quân đội của Syracuse, ông
nhanh chóng nhận thấy đội quân đánh thuê thật vô dụng và gồm toàn
những kẻ giống như lính đánh thuê người Italia. Nhưng dường như ông lại
không thể duy trì hay sa thải chúng nên ông đã chia nhỏ chúng rồi sau đó
tiến hành chiến tranh bằng quân đội của chính mình chứ không phải với đội