Niccolò Machiavelli
Quân Vương (2)
Dich thuật: Vũ Mạnh Hồng & Nguyễn Hiền Chi
Chương 14
QUÂN VƯƠNG VÀ CÁC VẤN ĐỀ QUÂN SỰ
Những điều duy nhất mà bậc quân vương phải làm và phải lo nghĩ là chiến
tranh, các thiết chế và các quy tắc của chiến tranh, bởi đó là công việc của
người trị vì. Điều này rất quan trọng vì không chỉ giúp những người sinh ra
đã là quân vương duy trì được địa vị mà trong nhiều trường hợp, còn có thể
đưa một người dân thường lên ngôi báu. Hiển nhiên, những quân vương
nào quan tâm đến sự hưởng thụ cá nhân hơn là đến quân đội sẽ đánh mất
vương quốc của mình. Nguyên nhân quan trọng nhất dẫn tới mất nước là bỏ
qua binh pháp, còn phương thức để mở mang bờ cõi đã được đúc kết vào
binh pháp.
Từ một người dân thường, Francesco Sforza trở thành công tước xứ
Milan là nhờ có binh lực. Những người kế nhiệm ông, do né tránh phiền
toái của việc dùng binh nên từ địa vị công tước đã rơi xuống thành những
kẻ thường dân. Không nói đến những hậu quả tai hại khác, việc không có
quân đội khiến người ta bị coi thường, mà đây lại là điều bậc quân vương
phải tránh, như sẽ bàn tới dưới đây 64 [64 Xem chương 15 và 16]. Không
có gì để so sánh một người có vũ khí với một người không có vũ khí, chẳng
có lý do gì để một người có vũ khí tự nguyện tuân lệnh kẻ tay không và làm
sao một người không được vũ trang lại có thể an toàn giữa đám tùy tùng vũ
khí đầy mình. Khi người có vũ khí bị nghi ngờ, còn người không có vũ khí
lại có thái độ khinh miệt thì họ làm sao có thể cùng hợp tác với nhau được.
Và do vậy, vị quân vương không am hiểu binh pháp, ngoài những tai ương
khác đã đề cập ở trên, sẽ không thể được binh sĩ tôn trọng và ông ta cũng
chẳng thể tin tưởng họ.
Như vậy, không thể phớt lờ vấn đề quân sự. Thời bình, quân vương
lại càng phải rèn luyện nhiều hơn thời chiến. Có hai phương thức rèn luyện:
bằng hành động và bằng tư duy. Về mặt hành động, bên cạnh việc duy trì
