QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 87

kỷ luật và sự luyện tập của binh lính, quân vương phải thường xuyên săn
bắn, thích nghi với những hoàn cảnh khó khăn. Quân vương phải nắm được
đặc tính các loại địa hình, phải nhớ được các sườn núi, thung lũng, đồng
bằng, các dòng sông và đầm lầy, và phải bỏ phần lớn thời gian của mình để
tìm hiểu những điều này.
Những kiến thức đó hữu ích về hai mặt: thứ nhất, hiểu về đất nước
mình và có thể tìm ra cách tốt nhất để bảo vệ nó; thứ hai, với hiểu biết và
kinh nghiệm thực tế về địa hình, quân vương có thể dễ dàng nắm được đặc
điểm của bất kỳ địa hình nào khác, điều này vô cùng cần thiết cho những
cuộc khám phá và chinh phục. Chẳng hạn, những ngọn đồi, thung lũng,
sông và đầm lầy của vùng Tuscany rất giống địa hình một số vùng khác.
Bởi vậy, khi nắm được địa hình của một vùng đất có thể dễ dàng hiểu được
địa hình những vùng còn lại. Quân vương nào thiếu khả năng này là thiếu
phẩm chất quan trọng nhất của một người trị vì, bởi kỹ năng này dạy cho
ông cách truy tìm kẻ địch; chọn nơi đóng quân, dẫn quân, bố trí trận đánh
và vây hãm các thành phố một cách hữu hiệu nhất.
Vua Philopoemen65 của người Achaea, [65 Philopoemen: Vị tướng
người Hy Lạp (253-182 TCN) và là người lãnh đạo Liên minh Achae],
ngoài những lời ca ngợi khác còn được ca ngợi vì trong thời bình, ông
không nghĩ đến điều gì khác ngoài chuyện binh pháp. Khi cùng bạn bè
thăm thú các vùng quê, ông thường dừng lại và hỏi: “Nếu kẻ thù ở trên
đỉnh đồi kia còn đội quân chúng ta ở đây thì bên nào có lợi thế? Làm thế
nào để tấn công chúng mà không phá vỡ đội hình? Nếu muốn rút lui thì
làm thế nào? Nếu kẻ địch phải rút lui thì truy kích thế nào?” Vừa đi
đường, ông vừa đặt ra những tình huống khó khăn mà một đội quân có thể
gặp phải và lắng nghe ý kiến của họ, bày tỏ quan điểm của mình rồi cùng
họ tranh luận. Nhờ sự kiên nhẫn đó, khi cầm quân ông luôn có giải pháp
cho mọi tình huống bất ngờ.
Về mặt tư duy, quân vương cần nghiên cứu lịch sử và học hỏi các
chiến công của những người vĩ đại; quân vương cần lưu tâm đến cách họ
tiến hành chiến tranh, đặt ra câu hỏi về nguyên nhân của thắng lợi và thất
bại để tránh thất bại và tìm chiến thắng cho chính mình. Trước tiên, cần