QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 88

hành động như những người tôn vinh đã hành động, luôn làm theo những
tấm gương được ca ngợi được tôn vinh và luôn nhớ đến những chiến công
và hành động của họ, như Alexander Đại đế noi theo Achilles; Caesar noi
theo Alexander, và Scipio66 noi theo Cyrus. Bất kỳ ai đã đọc những gì
Xenophon viết về cuộc đời của Cyrus67 hẳn sẽ nhận ra tầm quan trọng của
tấm gương đó với các chiến công của Scipio. Scipio đã noi theo sự thanh
bạch, lòng tốt, tính nhân đạo và sự hào hiệp mà Xenophon miêu tả về
Cyrus.
[66 Pubius Cornelius Scipio Africanus (236-184 TCN), Thống chế
lừng danh của người La Mã, người đã chiến thắng Hannibal và xứ
Carthage trong Chiến tranh Punic lần thứ hai.
[67 Xenophon (430?-354? TCN) đã viết một cuốn tiểu sử lý tưởng
hóa Cyrus, cuốn Cyropaedia. Cuốn sách này được những người cùng thời
Machiavelli rất ngưỡng mộ.]
Đó là cách mà một quân vương khôn ngoan nên luyện tập để thời
bình cũng như thời chiến không bao giờ cho phép mình nhàn rỗi. Sự luyện
tập cần cù trong thời bình sẽ có ích khi gặp biến cố. Sống như vậy, quân
vương sẽ luôn được chuẩn bị để đối phó với thời vận đổi thay.