QUẲNG GÁNH LO ĐI VÀ VUI SỐNG - Trang 140

Ta tự chỉ trích và nghiêm khắc với ta đi.
Hãy kiếm những nhược điểm mà sửa chữa, đừng cho kẻ thù trách ta được.
Charles Darwin làm như vậy. Ông bỏ ra 15 năm để tự chỉ trích: Sau khi viết
xong cuốn sách bất hủ: "Nguyên thuỷ của muôn loài", ông nhận thấy rằng
nếu xuất bản, quan niệm cách mạng về tạo vật trong sách chắc chắn sẽ làm
náo động các giới trí thức và tôn giáo. Bởi vậy ông tự chỉ trích, trong 15
năm kiểm soát lại những khảo cưú, bình phẩm những lý luận và kết luận
của ông.
Nếu có người chửi bạn là "một thằng điên", bạn sẽ làm gì? Giận dữ chứ?
Đây, ông Lincoln làm như vầy:
Ông Edward M. Stanton, Bộ trưởng Bộ chiến tranh, một hôm bất bình, bảo
ông Lincoln là "một thằng điên". Nguyên muốn làm vui lòng một chính
khách vị kỷ, ông Lincoln đã ký nghị định dời và đại hội tới một vị trí khác.
Ông Stanton đã không chịu thi hành lệnh ấy mà còn la rằng Lincoln phải là
thằng điên mới ký cái nghị định khùng như vậy được. Rồi thì sao? Khi ông
Lincoln nghe người ta mách, ông bình tĩnh đáp: "Nếu ông Stanton bảo tôi là
một thằng điên thì có lẽ tôi điên thật. Vì ông ấy gần như luôn luôn có lý.
Tôi phải gặp ông ấy xem sao".
Và ông Lincoln lại tìm một ông Stanton. Ông này giảng cho ông Lincoln
hiểu sự lầm lỡ của ông. Ông Lincoln liền lập tức hồi lệnh. Như vậy, ông
Lincoln luôn luôn hoan nghênh những lời chỉ trích khi ông biết rằng nó
thành thật, chính xác và người chỉ trích thật lòng muốn giúp ông.
Chúng ta, bạn và tôi, cũng nên hoan nghênh loại chỉ trích aaysm, vì chúng
ta không hy vọng gì trong bốn lần hành động mà không có lần nào lầm lạc
hết. Tổng thống Theodore Roosevelt khi ngồi tại Bạch cung đã nói như vậy.
Còn Eistein, nhà tư tưởng sâu sắc nhất đương thời, thì thú rằng những kết
luận của ông 100 lần có 99 lần sai!
La Rochefoucould nói: "Kẻ thù của ta xét ta đúng ta tự xét ta".
Tôi cũng biết câu đó đúng vậy mà hễ có kẻ nào vừa ngỏ lời chỉ trích tôi về
những hành vi không thận trọng, thì tôi bật lên như cái lò xo, nhảy lại đả
đảo ngay, mặc dầu tôi chưa hiểu chút xíu gì về những lời chỉ trích đó.
Nhưng sau mỗi lần hành động như vậy, tôi thấy tởm cái thằng tôi. Hết thảy