Việc đó không phải dễ, vì trong khi chúng ta lo lắng, cảm xúc thường
lên tới cao độ. Nhưng tôi đã kiếm được hai cách mà nó giúp tôi đứng ra
ngoài vấn đề của mình, để xét những sự kiện một cách sáng suốt và khách
quan.
1-Khi ráng kiếm sự kiện, tôi làm như thu thập nó không phải cho tôi mà
cho một người khác. Cách đó giúp tôi nhận xét một cách lạnh lùng, khách
quan và diệt được hết những cảm xúc.
2-Trong khi thu thập những sự kiện về một vấn đề rắc rối, thỉnh thoảng
tôi làm bộ như một luật sự bênh vực cho quan điểm ngược với quan điểm
của tôi. Nói cách khác là tôi ráng thu thập đủ những sự kiện chống lại tôi,
trái với ý muốn của tôi. Rồi tôi chép lại cả những lý lẽ thuận lẫn những lý lẽ
nghịch, và tôi thường thường nhận thấy rằng sự thực ở vào một nơi nào đó,
không giữa hai thái cực ấy.
Tôi xin tóm lại. Bạn cũng vậy, tôi cũng vậy, cả ông Eistein, cả Toà án tố
cao của Huê Kỳ nữa, không ai có đủ thông minh để tìm một quyết định
sáng suốt về bất kỳ một vấn đề nào, nếu trước hết không chịu thu thập đủ
những sự kiện đã. Ông Thomas Edison hiểu điều đó, nên khi chết, ông để
lại 2.500 cuốn sổ nhỏ, trong đó ghi đầy những sự kiện về mọi vấn đề mà hồi
sinh tiền ông đã giải quyết.
Vậy định lệ thứ nhất là: thu nhập những sự kiện. Hãy bắt chước khoa
trưởng Hawkes, đừng cố giải quyết những nỗi khó khắn trước khi đã thu
thập đủ sự kiện một cách vô tư.
Tuy vậy, thu thập hết những sự kiện ở trên trái đất nầy cũng không ích
lợi gì cho ta nếu ta không phân tích và giải đoán nó.
Tôi đã trả một giá rất đắt cho bài học này: phải viết những sự kiện đó lên
giấy rồi mới phân tích chúng một cách dễ dàng được. Chỉ một việc chép sự
kiện lên giấy và đặt vấn đề một cách rõ ràng cũng đã giúp ta đi được một
quãng đường dài tới một sự quyết định hợp lý rồi. Đúng như Charles
Keteling đã nói: "Khéo đặt vấn đề là đã giải quyết được một nửa".
Tôi xin lấy thực tế chứng mình điều đó. Người Trung Hoa nói một bức
vẽ giá trị hơn một vạn tiếng nói. Vậy tôi thử vẽ cho bạn thấy một người đã
thực hành phương pháp đó ra sao. ấy là ông Galen Litchfield, một trong
