những nhà doanh nghiệp thành công nhất ở miền Tây Mỹ. Tôi quen ông ta
từ lâu. Năm 1942, ông đang ở Trung Hoa khi quân Nhật chiếm Thượng Hải.
Ông kể cho tôi nghe chuyện sau đây: "ít lâu sau khi Nhật chiếm Trân Châu
Cương, chúng ùa vào Thượng Hải. Hồi ấy tôi là giám đốc một công ty bảo
hiểm nhân mạng ở đó. Chúng phái một "thanh toán viên nhà binh" lại hãng
tôi - viên này là một đô đốc - và ra lệnh cho tôi giúp đỡ võ quan đó trong
khi thanh toán tài sản của công ty. Tôi không có quyền từ chối. Tôi phải
hợp tác nếu không... . mà "nếu không" nghĩa là chết chắc chắn. Không còn
cách nào khác, tôi tỏ vẻ làm đúng chỉ thị của chúng. Nhưng tôi không ghi
vào bảng thống kê một số bảo đảm đáng giá 750.000 mỹ kim và tôi nghĩ
những bảo hiểm ấy thuộc về chi nhánh ở Hồng Kông, không liên quan gì
tới tài sản của hãng ở Thượng Hải. Mặc dù vậy tôi cũng lo rằng nếu tụi
Nhật tìm ra thì tôi sẽ khốn đốn với chúng chớ chẳng chi. Và quá thiệt chúng
thấy liền.
Khi chúng khám phá ra điều ấy thì tôi không có mặt tại phòng giấy.
Chúng gặp người trưởng phòng kế toán của tôi. Người này kể lại với tôi
rằng đô đốc nổi tam bành lên, giậm chân chửi thề, bảo tôi là quân ăn trộm,
quân phản nghịch, rằng tôi đã cả gan khiêu khích quân đội Thiên Hoàng!
Tôi hiểu như vậy nghĩa là gì rồi. Tôi sẽ bị giam vô "nhà cầu" của chúng.
Nhà cầu! Tức là phòng hành tội của hiến binh Nhật Bản! Bạn bè của tôi có
nhiều người chẳng thà tự tử chứ không chịu bị giam trong khám đó. Còn
những bạn khác thì chết ở đấy sau mười ngày tra tấn. Mà bây giờ chúng đã
sắp nhốt tôi vô cái ngục hiểm độc kia!
Tôi làm gì lúc ấy? Tôi hay tin chiều thứ Bảy. Chắc chắn là tôi đã chết
điếng. Và tôi đã chết điếng thật, nếu không có sẵn một phương pháp nhất
định để giải quyết những nỗi khó khăn. Từ lâu rồi, bao giờ cũng vậy, mỗi
lần gặp nỗi lo lắng gì thì tôi lại bàn đánh máy, đánh hai câu hỏi sau đây, rồi
đánh luôn những câu trả lời nữa:
1- Tôi lo cái gì đấy?
2- Làm sao tránh được bây giờ?
Trước kia tôi thường trả lời miệng mà không chép lên giấy, nhưng từ lâu
tôi bỏ lối ấy vì nhận thấy rằng chép những câu hỏi và trả lời lên giấy làm
